Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Artykuły

Nr 1(22) (2022): Powrót metafizyki

Metafizyczna funkcja narracji – analiza zagadnienia na przykładzie Heglowskiej „Fenomenologii ducha”

DOI
https://doi.org/10.51196/srz.22.16
Przesłane
4 lipca 2022
Opublikowane
31-12-2022

Abstrakt

Celem artykułu jest charakterystyka metafizycznej funkcji narracji. Najpierw został dookreślony klasyczny arystotelesowski paradygmat w myśleniu na temat narracji, następnie zwrócono uwagę na użyteczność aparatury narratologicznej w opracowaniu Mieke Bal przy współczesnych badaniach nad problematyką narracji.

Heglowska Fenomenologia ducha została poddana analizie pod kątem multiperspektywiczności z zastosowaniem kategorii fokalizacji, umożliwiającej wyklarowanie zmiany agensa narracyjnego. W tym kontekście zwrócono uwagę na strukturalne podobieństwo tekstu Hegla do Ulissesa Jamesa Joyce’a. W podsumowaniu uwzględniono natomiast perspektywy metafizyczne wynikające z odrzucenia paradygmatu Arystotelesa. W tym kontekście Fenomenologia ducha jest pozytywnym przykładem dzieła wykraczającego poza horyzonty postmodernistycznej krytyki wielkich narracji, przedstawionej przez Lytoarda. Na tej podstawie w artykule została zasugerowana możliwość przekroczenia klasycznej opozycji między narracją a metafizyką.

Bibliografia

  1. Anzelm z Canterbury. 2015. O gramatyku. Dialog o paronimach, tłum. M. Malmon, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  2. Arystoteles. 1983. Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  3. Arystoteles. 1988. Retoryka – Poetyka, tłum. H. Podbielski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  4. Bachtin M. 1982. Problemy literatury i estetyki, tłum. W. Grajewski, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
  5. Bal M. 2012a. Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, tłum. E. Kraskowska, E. Rajewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  6. Bal M. 2012b. Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, tłum. M. Bucholc, Narodowe Centrum Kultury.
  7. Borges J.L. 1972. Biblioteka Babel, tłum. A. Sobol-Jurczykowski, [w:] tegoż, Fikcje, tłum. K. Piekarec, A. Sobol-Jurczykowski, K. Wojciechowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 65–73.
  8. Borkowski T. 2018. Narracja. Nowa perspektywa w nauce?, „Horyzonty Wychowania” 42, s. 147–158.
  9. Brentano F. 2012. Arystoteles i jego światopogląd, tłum. S. Kamińska, Księgarnia Akademicka.
  10. Burzyńska A. 2004. Kariera narracji. O zwrocie narratywistycznym w humanistyce, „Teksty Drugie”, nr 1–2 (85–86), s. 43–64.
  11. Carr D. 2014. Experience and History: Phenomenological Perspectives on the Historical World, Oxford University Press.
  12. d’Hondt J. 1966. Hegel et Marivaux, „Europe”, nr 44, s. 323–337.
  13. Feyerabend P.K. 1999. Dialogi o wiedzy, tłum. J. Nowotniak, Wydawnictwo Aletheia.
  14. Fichte J.G. 2002. Powołanie człowieka, tłum. A. Zieleńczyk, Wydawnictwo ANTYK.
  15. Fludernik M. 1986. Narrative and Its Development in “Ulysses”, „The Journal of Narrative Technique” 16, nr 1, s. 15–40.
  16. Garbula J.M. 2020. Teksty narracyjne – analiza strukturalno-funkcjonalna, „Prima Educatione”, nr 4 (73), s. 73–84.
  17. Goethe J.W. 2020. Lata nauki Wilhelma Meistra, tłum. W. Kunicki, E. Szymani, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
  18. Hegel G.W.F. 1963. Fenomenologia ducha, t. 1, tłum. A. Landman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  19. Hegel G.W.F. 1965. Fenomenologia ducha, t. 2, tłum. A. Landman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  20. Hegel G.W.F. 1967. Wykłady o estetyce, t. 3, tłum. A. Grabowski, A. Landman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  21. Heidegger M. 1997. Źródło dzieła sztuki, tłum. J. Mizera, [w:] tegoż, Drogi lasu, tłum. J. Gierasimiuk, R. Marszałek, J. Mizera, Wydawnictwo Aletheia, s. 7–62.
  22. Heidegger M. 2000. Z rozmowy o języku między Japończykiem a pytającym, [w:] tegoż, W drodze do języka, tłum. J. Mizera, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, s. 68–112.
  23. Hume D. 1962. Dialogi o religii naturalnej, [w:] tegoż, Dialogi o religii naturalnej. Naturalna historia religii wraz z dodatkami, tłum. A. Hochfeldowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  24. Humphrey R. 1958. Stream of Consciousness in the Modern Novel. A Study of James Joyce, Virginia Woolf, Dorothy Richardson, William Faulkner, and Others, University of California Press.
  25. Jameson F. 2010. The Hegel Variations. On the Phenomenology of Spirit, Verso.
  26. Joyce J. 2013. Ulisses, tłum. M. Słomczyński, Wydawnictwo Znak.
  27. Karczewski R. 2016. Przepowiadania narracyjne jako forma dotarcia do wspólnego człowieka, „Roczniki Teologiczne” LXIII, z. 12, s. 47–59
  28. Kiereś-Łach J. 2015. Filozofia i retoryka: Kontekst myślowy nowej retoryki Chaima Perelmana, Wydawnictwo Academicon.
  29. Lyotard F. 1988. Postmodernizm dla dzieci, tłum. J. Migasiński, Wydawnictwo Aletheia.
  30. Lyotard F. 1997. Kondycja ponowoczesna, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Wydawnictwo Aletheia.
  31. Mahon P. 2007. Imagining Joyce and Derrida. Between Finnegans Wake and Glas, University of Toronto Press Inc.
  32. Pippin R.B. 2021. Philosophy by Other Means, University of Chicago Press.
  33. Poręba M. 2014. Co to jest rzeczywistość?, Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi.
  34. Reale G. 2012. Historia filozofii starożytnej, t. 2: Platon i Arystoteles, tłum. I. Zieliński, Wydawnictwo KUL.
  35. Rembowska-Płuciennik M. 2013. Narracja jako intersubiektywna przestrzeń mentalna, [w:] Narracyjność języka i kultury. Literatura i media, red. D. Filar, D. Piekarczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 25–35.
  36. Ricoeur P. 2008a. Czas i opowieść, t. 1: Intryga i historyczna opowieść, tłum. M. Frankiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  37. Ricoeur P. 2008b. Czas i opowieść, t. 2: Konfiguracja w opowieści fikcyjnej, tłum. J. Jakubowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  38. Ricoeur P. 2008c. Czas i opowieść, t. 3: Czas opowiadany, tłum. U. Zbrzeźniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  39. Rousseau J.J. 1966. Umowa społeczna, tłum. A. Peretiatkowicz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  40. Royce J. 1919. Lectures on Modern Idealism, Yale University Press.
  41. Sadza A. 2013. Narratologia Mieke Bal, „Przekładaniec”, nr 27, s. 238–245.
  42. Schopenhauer A. 2019. Dyalog, [w:] tegoż, O religii, tłum. J. Błeszyński, vis-à-vis etiuda, s. 5–53.
  43. Speight A. 2001. Hegel, Literature, and the Problem of Agency, Cambridge University Press.
  44. Święty Augustyn 2001. Dialogi filozoficzne, tłum. K. Augustyniak i in., Wydawnictwo Znak.
  45. Trzebiński J. 2001. Narracja jako sposób rozumienia świata, [w:] Praktyki opowiadania, red. W. Grajewski, Z. Mitosek, B. Owczarek, Universitas, s. 87–105.
  46. Vico G. 1966. Nauka nowa, tłum. J. Jakubowicz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  47. White H. 1975. Metahistory, The Johns Hopkins University Press.

Downloads

Download data is not yet available.