-
Przesłane
-
23 May 2020
-
Opublikowane
-
01-04-2018
Abstrakt
Jak twierdzi Martín Caparrós, „ekologia urasta do rangi znaku naszych czasów, czasów bez pomysłu na przyszłość”. Świetną ilustrację tej tezy stanowi interdyscyplinarna debata na temat propozycji E.F. Stoermera i P.J. Crutzena, którzy z uwagi na skalę i zakres ludzkich ingerencji w systemy planetarne zasugerowali, by współczesną epokę geologiczną nazwać antropocenem – epoką człowieka. Naukowcy zatroskani skalą obecnego kryzysu planetarnego formułują kolejne już ostrzeżenia dla ludzkości. Czy rzeczywiście antropocen to epoka bez pomysłu na przyszłość? Utraciliśmy rafy koralowe, stabilność klimatu, pory roku, poszczególne gatunki, a nawet naturę. Jak rozumieć tezę o utracie przyszłości w epoce człowieka? Jak się wydaje, nieprzekraczalną blokadą dla myślenia o przyszłości w XXI wieku jest dominacja myślenia rynkowego. W jego ramach horyzont inwestycyjny to najwyżej 20–30 lat. Czy ignorowanie kosztów klimatycznych i środowiskowych rozwoju współczesnych gospodarek nie świadczy o braku wyobraźni i zbiorowym wyparciu samej idei przyszłości? Czy ryzyko nagłej zmiany klimatycznej nie kwestionuje myślenia linearnego i dotychczasowego, zachodniego pojmowania czasu? W artykule szukam odpowiedzi na powyższe pytania, opierając się na wcześniejszej analizie wybranych narracji w debacie na temat antropocenu. Należą do nich: 1) naturalistyczna narracja przyrodoznawców (E. Stoermer, P. Crutzen, W. Steffen, J. Zalasiewicz, J. Rockström), 2) narracja humanistów w nurcie postnaturalizmu: D. Haraway, B. Latour, I. Stengers, D. Chakrabarty, 3) dyskurs eko-marksistowski, operujący etykietką kapitalocenu i krytyczny wobec etykietki antropocenu: J. Moore, I. Angus, A. Hornborg, A. Malm, C. Bonneuil, J.-B. Fressoz, S. Lewis, M. Maslin, 4) dyskurs eko-katastroficzny (C. Hamilton, E. Crist, J. McBrien, E. Swyngedouw, N. Oreskes i E. Conway), a także 5) narracja ekomodernistów mówiąca o dobrym, a nawet wspaniałym antropocenie (T. Nordhaus, M. Schellenberger, D. W. Keith).
Bibliografia
- Angus I. 2016. Facing the Anthropocene. Fossil Capitalism and the Crisis of the Earth System, Monthly Review Press.
- Asafu-Adjaye J. et al. 2015. Manifest ekomodernistyczny, http://www.ecomodernism.org/jzyk-polski/; dostęp: 7.09.2017.
- Ballard G. et al. 2016. Special Report on Oil, „The Economist”, nr z 26 listopada, s. 3–12.
- Bendyk E. 2016. Odzyskać wizję, „Polityka. Niezbędnik Inteligenta”, nr 2, s. 113–114.
- Berkhout F. 2014. Anthropocene Futures, „The Anthropocene Review”, nr 1 (2), s. 154–159.
- Bińczyk E. 2013. Problem sceptycyzmu wobec zmiany klimatycznej a postkonstruktywizm, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1 (15), s. 48–66.
- Bińczyk E. 2015. Monitorowanie technologii a nieusuwalne granice sterowalności (na prz ykładzie krytyki projektu inżynierii klimatu), „Studia BAS – Biura AnalizSejmowych”, nr 3 (43), s. 113–136.
- Bińczyk E. 2017. Odrobina krytycznego dystansu. Historia środowiska na temat debaty o antropocenie, „Avant”, vol. VIIII, nr 3, s. 193–206.
- Bińczyk E. 2018. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Bińczyk E. 2018a. Idea wspaniałego antropocenu: wrogie przejęcie cz y antropodycea?, „Prace Kulturoznawcze”, nr 1–2, Klimat kultury, red. A. Kil, J. Małczyński, s. 31–44.
- Blühdorn I. 2015. A Much-Needed Renewal of Environmentalism?, [w:] The Anthropocene and the Global Environmental Crisis. Rethinking Modernity in a New Epoch, red. C. Hamilton, C. Bonneuil, F. Gemenne, Routledge, s. 156–167.
- Bonneuil C., J.-B. Fressoz J.-B. 2016. The Shock of the Anthropocene: The Earth, History and Us, tłum. D. Fernbach, Verso.
- Booker K.M. 1994. The Dystopian Impulse in Modern Literature: Fiction as Social Criticism, CT: Greenwood Press.
- Brysse K., Oreskes N., O’Reilly J. et al. 2013. Climate Change Prediction: Erring on the Side of Least Drama?, „Global Environment Change”, nr 23, s. 327–337.
- Caparrós M. 2015. Głód, tłum. M. Szafrańska-Brandt, Wydawnictwo Literackie.
- Caradonna J. et al. 2015. A Degrowth Response to An Ecomodernist Manifesto; http://www.resilience.org/articles/General/2015/05_May/A-Degrowth- Response-to-An-Ecomodernist-Manifesto.pdf; dostęp 20.01.2018.
- Castree N. 2014. The Anthropocene and the Environmental Humanities, „Environmental Humanities”, nr 5, s. 233–260.
- Chakrabarty D. 2015. The Anthropocene and the Convergence of Histories, [w:] The Anthropocene and the Global Environmental Crisis. Rethinking Modernity in a New Epoch, red. C. Hamilton, C. Bonneuil, F. Gemenne, Routledge.
- Chakrabarty D. 2018. Anthropocene Time, „History and Theory”, vol. 57, nr 1, s. 5–32.
- Corcoran P., Moore C.J., Jazvac K. 2014. An Anthropogenic Marker Horizon in the Future Rock Record, „The Geological Society of America”, nr 24 (6), s. 4–8.
- Craps S., Crownshaw R., Wenzel J. et al. 2017. Memory Studies and the Anthropocene: A Roundtable, „Memory Studies”, s. 1–18, https://doi.org/10.1177/1750698017731068; dostęp: 08.03.2018.
- Crutzen P., Stoermer E. F. 2000. The ‘Anthropocene’, „Global Change Newsletter”, nr 41, s. 17–18.
- Dalby S. 2016. Framing the Anthropocene: The Good, the Bad and the Ugly, „The Anthropocene Review”, nr 3 (1), s. 33–51.
- Delanty G., Mota A. 2017. Governing the Anthropocene: Agency, Governance, Knowledge, „European Journal of Social Theory”, nr 20 (1), s. 9–38.
- Domańska E. 2014. The New Age of the Anthropocene, „Journal of Contemporary Archeology”, nr 1.1, s. 96–101, DOI: 10.1558/jca.v1i1.73; dostęp: 3.11.2018.
- Domańska E. 2017. Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 41–59.
- Franciszek (papież). 2015. Encyklika Laudato si’. W trosce o wspólny dom, tłum. K. Stopa, Edycja Świętego Pawła.
- Hallmann C.A., Sorg M., Jongejans E. et al. 2017. More than 75 Percent Decline over 27 Years in Total Flying Insect Biomass in Protected Areas, „PLOS ONE”, nr 12 (10): e0185809; https://doi.org/10.1371/journal.pone.0185809; dostęp: 31.10.2017.
- Hamilton C. 2016. The Anthropocene as Rupture, „The Anthropocene Review”, nr 3 (2), s. 93–106.
- Hamilton C. 2017. Defiant Earth. The Fate of Humans in the Anthropocene, Polity Press.
- Hamilton C., Bonneuil C., Gemenne F., red. 2015. The Anthropocene and the Global Environmental Crisis. Rethinking Modernity in a New Epoch, Routledge.
- Haraway D.J. 2016. Staying with the Trouble: Anthropocene, Capitalocene, Chthulucene, [w:] Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism, red. J.W. Moore, PM Press, Kairos, s. 34–76.
- Harrington C. 2016. The Ends of the World: International Relations and the Anthropocene, „Millennium: Journal of International Studies”, nr 44 (3), s. 478–498.
- IPCC. 2014. Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu. Summary for Policymakers, [w:] Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, red. C. B. Field et al., Cambridge University Press, s. 1–32.
- Irwin R. 2010. Reflections on Modern Climate Change and Finitude. , [w:] Climate Change and Philosophy. Transformational Possibilities, red. taż, Continuum, s. 48–72.
- Kolbert E. 2016. Szóste wymieranie. Historia nienaturalna, tłum. T. Grzegorzewska, P. Grzegorzewski, Wydawnictwo W.A.B.
- Kunnas J. 2017. Storytelling: From the Early Anthropocene to the Good or the Bad Anthropocene, „The Anthropocene Review”, nr 4 (2), s. 136–150.
- Latour B. 2015. Telling Friends from Foes in the Time of the Anthropocene, [w:] The Anthropocene and the Global Environmental Crisis. Rethinking Modernity in a New Epoch, red. C. Hamilton, C. Bonneuil, F. Gemenne, Routledge, s. 145–155.
- Latour B. 2015a. Fifty Shades of Green. Presentation to the panel on modernism at the Breakthrough Dialog. Sausalito, 21–23 czerwca 2015. http:// www.bruno-latour.fr/sites/default/files/downloads/00-BREAKTHROUGH- 06-15_0.pdf; dostęp: 29.10.2016
- Malm A., Hornborg A. 2014. The Geolog y of Mankind? A Critique of the Anthropocene Narrative, „The Anthropocene Review”, nr 1/1, s. 1–8.
- Marshall G. 2014. Don’t Even Think About It: Why Our Brains Are Wired to Ignore Climate Change, Bloomsbury Press.
- Moore J.W., red. 2016. Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism, PM Press, Kairos.
- Moore C., Philips C. 2011. Plastic Ocean. How a Sea Captain’s Chance Discovery Launched a Determined Quest to Save the Oceans, Avery.
- New M.G. et al., red. 2011. Four Degrees and Beyond: the Potential for a Global Temperature Increase of Four Degrees and its Implications, „Philosophical Transactions of the Royal Society”, vol. 369, nr 1934 [wydanie specjalne].
- Olson V., Messeri L. 2015. Beyond the Anthropocene. Un-Earthing an Epoch, „Environment and Society: Advances in Research”, nr 6, s. 28–47.
- Oreskes N., Conway E.M. 2010. Merchants of Doubt: How a Handful of Scientists Obscured the Truth on Issues from Tobacco Smoke to Global Warming, Bloomsbury Press.
- Paris Climate Agreement. 2015. United Nations Framework Convention on Climate Change, http://unfccc.int/files/essential_background/convention/application/pdf/english_paris_ agreement.pdf; dostęp: 24.11.2016.
- Potsdam Institute for Climate Impact Research and Climate Analytics. 2014. Turn Down the Heat: Confronting the New Climate Normal, World Bank.
- Ripple W.J. et al. 2017. World Scientists’s Warning to Humanity. A Second Notice, „Bioscience”, nr z 15 października, https://academic.oup.com/bioscience; dostęp: 10.12.2017.
- Rockström J. et al. 2009. A Safe Operating Space for Humanity, „Nature”, nr 46, s. 472–475.
- Ruddiman W.F. et al. 2015. Defining the Epoch we Live in, „Science”, nr 348, s. 38–39.
- Steffen W. et al. 2004. Global Change and the Earth System: A Planet Under Pressure, The IGBP Series.
- Steffen W., Grinevald J., Crutzen P., McNeill J.R. 2011. The Anthropocene: Conceptual and Historical Perspectives, „Philosophical Transactions of the Royal Society” Series A, 369 (nr 1938), s. 842–867.
- Steffen W., Crutzen P., McNeill J.R. 2007. The Anthropocene: Are Humans Now Overwhelming the Great Forces of Nature?, „Ambio” nr 36 (8), s. 614–621.
- Steffen W., Broadgate W., Deutsch L., Gaffney O., Ludwig C. 2015. The Trajectory of the Anthropocene: The Great Acceleration, „The Anthropocene Review”, nr 2 (1), s. 81–98.
- Stephenson N. 2011. Innovation Starvation, „World Policy Journal”, nr 28 (3), s. 11–16.
- Swyngedouw Erik. 2010. Apocalypse Forever? Post-political Populism and the Spectre of Climate Change, „Theory, Culture & Society”, nr 27 (2–3), s. 213– 232.
- Vugt M. van, Griskevicius V., Schultz P.W. 2014. Naturally Green: Harnessing Stone Age Psychological Biases to Foster Environmental Behavior, „Social Issues and Policy Review”, nr 8 (1), s. 1–32.
- Wagar W.W. 1982. Terminal Visions: The Literature of Last Things, Indiana University Press.
- Worm B., Barbier E.B., Beaumont N. et al. 2006. Impacts of Biodiversity Loss on Ocean Ecosystem Services, „Science” nr 314, 5800, s. 787–790.
- Zwierzchowski M. 2016. Śnimy już tylko koszmary, „Polityka. Niezbędnik Inteligenta”, nr 2, s. 100.
Downloads
Download data is not yet available.