Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Artykuły

Nr 1(8) (2015): Symbole

Totalność i dekonstrukcja. Kilka uwag o symbolu i alegorii

  • Michał Warchala
DOI
https://doi.org/10.51196/srz.8.17
Przesłane
23 czerwca 2020
Opublikowane
01-04-2015

Abstrakt

Celem artykułu jest pokazanie kilku historycznych odsłon „sporu” między symbolem a alegorią, który po raz pierwszy pojawia się w okresie oświecenia. Wychodząc od krytyki oświeceniowego i romantycznego pojęcia symbolu dokonanej przez Waltera Benjamina w jego książce o barokowym dramacie żałobnym, pokazuję następnie, w jaki sposób zrehabilitowana przez niego przy tej okazji alegoria zaczyna odgrywać kluczową rolę w dekonstrukcji Paula de Mana. Dla tego ostatniego staje się ona interpretacyjnym narzędziem, które podważa uświęconą przez romantyków totalność znaczenia i odsłania przewrotne gry języka z samym sobą. Inny epizod tego sporu rozgrywa się w psychoanalizie Freuda, gdzie idiosynkratyczność „alegorycznego” sensu generowanego przez aparat psychiczny w formie marzeń sennych czy scenariuszy pragnienia wchodzi w konflikt z uniwersalnym sensem kulturowych symboli, przenikających do psychicznych wytworów.

Bibliografia

  1. Benjamin W. 2013. Źródło dramatu żałobnego w Niemczech, tłum. A. Kopacki, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
  2. Freud S. 1957. Wstęp do psychoanaliz y, tłum. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki, Książka i Wiedza, Warszawa.
  3. Freud S. 1996. Objaśnianie marzeń sennych, tłum. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa.
  4. Freud S. 2003. Selbstdarstellung/Freud présenté par lui-même, éd. bilingue, tłum. F. Cambon, Éditions du Seuil, Paris.
  5. Freud S. 2007. Praktykowanie objaśniania marzeń sennych w psychoanalizie, tłum. R. Reszke, [w:] tegoż, Dzieła, t. IX, Wydawnictwo KR, Warszawa.
  6. Gadamer H.G. 2004. Prawda i metoda, tłum. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  7. Goethe J.W. 1981. O przedmiotach sztuk plastycznych, tłum. R. Wojnakowski, [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, T. Namowicz red., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  8. Kant I. 1964. Krytyka władz y sądzenia, tłum. J. Gałecki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  9. Klein M. Znaczenie tworzenie symboli dla rozwoju ego, tłum. D. Golec, [w:] tejże, Miłość, poczucie winy i reparacja oraz inne prace z lat 1921–1945, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 217–230.
  10. Laplanche J. 1997. Interpreter [avec] Freud, [w:] tegoż, Le primat de l’autre en psychanalyse, Flammarion, Paris, s. 21–36.
  11. Laplanche J. 1999. Psychanalyse comme l’anti-hermeneutique, [w:] tegoż, Entre séduction et inspiration: l’homme, PUF, Paris, s. 243–261.
  12. Lear J. 2004. Freud, Routledge, London.
  13. Man P. de. 1999. Retoryka czasowości, tłum. A. Sosnowski, „Literatura na świecie”, nr 10–11, s. 191–241.
  14. Ricoeur P. 1965. De l’interpretation. Essai sur Freud, Éditions du Seuil, Paris.
  15. Segal H. 2003. Marzenie senne, wyobraźnia i sztuka, tłum. P. Dybel, Universitas, Kraków.
  16. Wellek R. 1955. A History of Modern Criticism, vol. I, Yale University Press, New Haven.
  17. Winnicott D.W. 2011. Zabawa a rzecz ywistość, tłum. A. Czownicka, Wydawnictwo Imago, Gdańsk.

Downloads

Download data is not yet available.