Artykuły
Nr 2(5) (2013): Postsekularyzmy
Postsekularne konstelacje nowoczesności. O historycznych związkach religii i nauk społecznych
Abstrakt
Epokę nowoczesną postrzega się zwykle jako obszar permanentnego konfliktu między religią i sekularyzmem, wiarą i rozumem, teologią i nauką. W tym kontekście pojęcie „postsekularyzm” może być swego rodzaju światełkiem w tunelu – nadzieją nie tyle na ominięcie tego sporu (dziś coraz bardziej już jałowego), ile na pewną modyfikację pojęć w nim używanych i inne spojrzenie na uczestniczące w nim strony. Postsekularyzm” to pojęcie historyczne ułatwiające nową interpretację. Niniejszy tekst stanowi skromną próbę tego rodzaju interpretacji, która zwraca uwagę na nowoczesne zjawiska przekraczające granice między wrogimi obozami religii i sekularyzmu. Zjawiska te nazywam postsekularnymi „konstelacjami”, jako że są to w istocie konstelacje autorów i idei. Pierwszą z nich jest romantyzm w swej wczesnej, najbardziej twórczej fazie: w Niemczech zwany frühe Romantik, a w Wielkiej Brytanii – High Romanticism. Druga postsekularna konstelacja pojawia się w okresie modernizmu, a składają się na nią: socjologiczny dyskurs na temat religii Maxa Webera, pragmatyczna obrona wiary religijnej Williama Jamesa oraz mocno idiosynkratyczna reinterpretacja tradycji żydowskiej dokonana przez Hermanna Cohena, Franza Rosenzweiga i Waltera Benjamina.
Bibliografia
- Abrams M.H. 1971. Natural Supernaturalism. Tradition and Revolution in Romantic Literature, Norton, New York.
- Adorno T.W. 2007. Rozum i objawienie, tłum. A. Lipszyc, „Kronos” 2007, nr 1, s. 28–33.
- Aron R. 1967. Les étapes de la pensée sociologique, Gallimard, Paris.
- Benjamin W. 2007. Fragment teologiczno-polityczny, tłum. A. Lipszyc, „Kronos” 2007, nr 1, s. 34–35.
- Bloom H. 1971. The Visionary Company, Cornell University Press, Ithaca & London.
- Bloom H. 1973. The Ringers in the Tower. Studies in Romantic Tradition, Chicago University Press, Chicago & London.
- Durkheim E. 1990. Elementarne formy życia religijnego, tłum. A. Zadrożyńska, PWN, Warszawa.
- Durkheim E. 2006. Samobójstwo, tłum. K. Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
- Gauchet M. 2005. Le désenchantement du monde. Une histoire politique de la religion, Gallimard, Paris.
- Habermas J. 2000. Filozoficzny dyskurs nowoczesności, tłum. M. Łukasiewicz, Universitas, Kraków.
- Habermas J. 2002. Wierzyć i wiedzieć, tłum. M. Łukasiewicz, „Znak” 2002, nr 9(568), s. 8–21.
- Habermas J. 2008. Notes on a post-secular society, www.signandsight.com; dostęp: 30.03.2012.
- Hartman G. 1971. Wordsworth’s Poetry 1787–1814, Yale University Press, New Haven & London.
- Heidegger M. 1977. Czas światoobrazu, tłum. K. Wolicki, [w:] Idem. Budować, mieszkać, myśleć, Czytelnik, Warszawa, s. 128–167.
- Heidegger M. 1995. List o „humanizmie”, tłum. J. Tischner, [w:] Idem. Znaki drogi, Aletheia, Warszawa, s.129–168.
- James W. 2000. Doświadczenia religijne, tłum. J. Hempel, Nomos, Kraków.
- Lepenies W. 1997. Trzy kultury. Socjologia między literaturą a nauką, tłum. K. Krzemieniowa, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
- Lessing G.E. 1959. Wychowanie rodzaju ludzkiego, [w:] Idem. Dzieła, t. II, red. A. Sowiński, PIW, Warszawa.
- Lipszyc A. 2011. Inne źródło. Racjonalność i objawienie w ostatniej książce Hermanna Cohena, tekst niepublikowany.
- Löwith K. 2002. Historia powszechna i dzieje zbawienia, tłum. J. Marzęcki, Antyk, Kęty.
- Radkau J. 2009. Max Weber – a biography, tłum. P. Camiller, Polity Press, Cambridge.
- Rosenzweig F. 1998. Gwiazda zbawienia, tłum. T. Gadacz, Znak, Kraków.
- Schmitt C. 2000. Teologia polityczna, tłum. M. Cichocki, [w:] Idem. Teologia polityczna i inne pisma, Znak–Fundacja Batorego, Kraków–Warszawa, s. 33–83.
- Strauss L. 1953. Natural Right and History, University of Chicago Press, Chicago & London.
- Voegelin E. 1992. Nowa nauka polityki, tłum. P. Śpiewak, Aletheia, Warszawa.
- Weber M. 1984. Szkice z socjologii religii, tłum. J. Prokopiuk i H. Wandowski, Książka i Wiedza, Warszawa.
- Weber M. 1998. Nauka jako zawód i powołanie, tłum. P. Dybel, [w:] Idem. Polityka jako zawód i powołanie, Znak–Fundacja Batorego, Kraków-Warszawa, s. 111–140.
- Weber M. 1998. Polityka jako zawód i powołanie, tłum. A. Kopacki, [w:] Idem. Polityka jako zawód i powołanie, Znak–Fundacja Batorego, Kraków –Warszawa, s. 55–110.
Downloads
Download data is not yet available.