O problemach z tłumaczeniami dwujęzycznej spuścizny Ludwika Flecka na przykładzie pojęcia „legitymacji”

Paweł Jarnicki

doi:10.51196/srz.10.18

Articles

No. 1(10) (2016): Travelling Concepts

On the Problems of Translating Ludwik Fleck’s Bilingual Legacy: The Case of the Concept of “Legitimation”

Paweł Jarnicki

PDF (Język Polski)

DOI: https://doi.org/10.51196/srz.10.18
Submitted: June 25, 2020
Published: 2016-04-01

Abstract

This paper introduces the linguistic problems resulting from translations of the bilingual philosophical legacy of Ludwik Fleck (1896–1961). The case of “legitimation” is analysed in detail in accordance with the way it was used by Fleck in his original Polish and German texts. Neither Polish nor English translators recognised Polish “legitymować” and its derivatives nor German “legitimieren” and its derivatives as equivalent expressions; hence, one of the most important Fleckian concepts may be misunderstood.

References

Brauer G.W. 2007. Is There an Educational Problem with Reading Hannah Arendt’s The Human Condition in English Only?. https://open.library.ubc.ca/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0100589; dostęp: 08.10.2016.
Fleck L. 1927. O niektórych swoistych cechach myślenia lekarskiego, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych”, t. 6, nr 1, s. 55–64.
Fleck L. 1929. Zur Krise der „Wirklichkeit”, „Die Naturwissenschaften”, t. 23, s. 425–430.
Fleck L. 1934. Jak powstał odczyn Bordet-Wassermanna i jak w ogóle powstaje odkrycie naukowe?, „Polska Gazeta Lekarska”, nr 10, s. 181–182, nr 11, s. 202–205.
Fleck L. 1935a. Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv, Benno Schwabe & Co.
Fleck L. 1935b. O obserwacji naukowej i postrzeganiu w ogóle, „Przegląd Filozoficzny”, t. 38, nr 1, s. 57–76.
Fleck L. 1935c. Zur Frage der Grundlagen der medizinischen Erkenntnis, „Klinische Wochenschrift”, t. 14, nr 35, s. 1255–1259.
Fleck L. 1936. Zagadnienie teorii poznawania, „Przegląd Filozoficzny”, t. 39, nr 3, s. 3–37.
Fleck L. 1938. W sprawie artykułu p. Izydory Dąmbskiej w „Przeglądzie Filozoficznym”, „Przegląd Filozoficzny”, t. 41, nr 2, s. 192–195.
Fleck L. 1939a. Nauka a środowisko, „Przegląd Współczesny”, t. 18, 8–9, s. 149–156.
Fleck L. 1939b. Odpowiedź na uwagi Tadeusza Bilikiewicza, „Przegląd Współczesny”, t. 18, 8–9, s. 168–174.
Fleck L. 1946. Problemy naukoznawstwa, „Życie Nauki. Miesięcznik Naukoznawczy”, t. 1, nr 5, s. 322–336.
Fleck L. 1947. Patrzeć, widzieć, wiedzieć, „Problemy”, t. 3, nr 2, s. 74–84.
Fleck L. 1979. Genesis and Development of a Scientific Fact, tłum. F. Bradley,
T.J. Trenn, University of Chicago Press.
Fleck L. 1980. Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv, Suhrkamp.
Fleck L. 1983a. Das Problem einer Theorie des Erkennens, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. T. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 84–127.
Fleck L. 1983b. Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp.
Fleck L. 1983c. Über die wissenschaftliche Beobachtung und die Wahrnehmung im allgemeinen, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 59–83.
Fleck L. 1983d. Wissenschaftstheoretische Probleme, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 128–146.
Fleck L. 1986a. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Fleck L. 1986b. Problems of the Science of Science, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 113–127.
Fleck L. 1986c. Scientific Observation and Perception in General, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 59–78.
Fleck L. 1986d. The Problem of Epistemology, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 79–112.
Fleck L. 2006. Psychosocjologia poznania naukowego. „Powstanie i rozwój faktu naukowego” oraz inne pisma z filozofii poznania, red. Z. Cackowski, S. Symotiuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Fleck L. 2007. Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, red. S. Werner, C. Zittel, F. Schmaltz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Fleck L. 2011. Denkstile und Tatsachen: gesammelte Schriften und Zeugnisse, red. S. Werner, C. Zittel, F. Schmaltz, Suhrkamp.
Friedman A.W., Rossman Ch., Sherzer D. 1987. Beckett translating/translating Beckett, Pennsylvania State University Press.
Jarnicki P. 2008. Fleck a metafory, [w:] Wzorce postrzegania rzeczywistości w nauce i społeczeństwie, red. B. Płonka-Syroka, DiG, s. 167–208.
Jarnicki P. 2015. Problems with Translations of Ludwik Fleck: the Example of the Concept of „Legitimation”, „Divinatio: Studia Culturologica Series”, t. 41, Autumn-Winter, s. 167–184.
Jarnicki P. 2016. On the Shoulders of Ludwik Fleck? On the Bilingual Philosophical Legacy of Ludwik Fleck and its Polish, German and English Translations, „The Translator”. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13556509.2015.1126881; dostęp: 08.10.2016 .
Kuhn T.S. 1979. Foreword, [w:] L. Fleck, Genesis and Development of a Scientific Fact, red. T.J. Trenn, R.K. Merton, R.K., tłum. F. Bradley, T.J. Trenn, The University of Chicago Press, s. VII.
Kuhn T.S. 2011. Słowo wstępne, tłum. P. Jarnicki, M. Zuber, „Studia Philosophica Wratislaviensia”, nr 2, s. 81–85.
Leszczyńska K. 2007. Ludwik Fleck – zapomniany filozof, „Midrasz”, nr 1, s. 36–47.
Sady W. 2012. Ludwik Fleck, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E.N. Zalta. http://plato.stanford.edu/entries/fleck/, dostęp: 08.10.2016.
Schickore J. 2014. Scientific Discovery, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E.N. Zalta. http://plato.stanford.edu/entries/scientific-discovery/; dostęp: 30.11.2015.

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

Małgorzata Mazurek , “The Crossroads of Capitalism”: Eastern Europe, Ludwik Landau, and his Interwar Vision of Global Inequalities , Stan Rzeczy: No. 1(10) (2016): Travelling Concepts
Wojciech Józef Burszta , Malinowski Once More , Stan Rzeczy: No. 2(5) (2013): Post-Secularisms
Mariusz Wszołek, Krzysztof Moszczyński, Thomas Lewe, Why People Who Are Not Designers Should Be Taught Design and How , Stan Rzeczy: No. 2(23) (2022): Culture of Design
Michał Roch Kaczmarczyk, Introduction , Stan Rzeczy: No. 2(15) (2018): “The Polish Peasant” from the Perspective of a Century
Michał Roch Kaczmarczyk, The Concept of Values in Florian Znaniecki’s Early Work , Stan Rzeczy: No. 2(15) (2018): “The Polish Peasant” from the Perspective of a Century
Marta Bucholc, Warsaw School of the History of Ideas – On the Need of Order in Thinking about the History of Thought , Stan Rzeczy: No. 1(2) (2012): How to Be a Successful Scholar?
Tomasz Warczok, Tomasz Zarycki, (A Hidden) Involvement and (an Apparent) Neutrality. Structural Restrictions of Development of Critical Sociology in Semi-Peripheral Conditions , Stan Rzeczy: No. 1(6) (2014): The Politics of Truth
Ryszard Kasperowicz, Symbol as an Instrument and an Aim in Warburg’s History of Images , Stan Rzeczy: No. 1(8) (2015): Symbols
Małgorzata Jankowska , The Religious Symbol in Unorthodox Usage. An Essay on the Cultural Role of Profanation , Stan Rzeczy: No. 1(8) (2015): Symbols
Helena Anna Jędrzejczak, Dietrich Bonhoeffer’s Critique of Liberal Theology , Stan Rzeczy: No. 2(9) (2015): Civil Courage

1 2 > >>

You may also start an advanced similarity search for this article.

[1] Brauer G.W. 2007. Is There an Educational Problem with Reading Hannah Arendt’s The Human Condition in English Only?. https://open.library.ubc.ca/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0100589; dostęp: 08.10.2016.

[2] Fleck L. 1927. O niektórych swoistych cechach myślenia lekarskiego, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych”, t. 6, nr 1, s. 55–64.

[3] Fleck L. 1929. Zur Krise der „Wirklichkeit”, „Die Naturwissenschaften”, t. 23, s. 425–430.

[4] Fleck L. 1934. Jak powstał odczyn Bordet-Wassermanna i jak w ogóle powstaje odkrycie naukowe?, „Polska Gazeta Lekarska”, nr 10, s. 181–182, nr 11, s. 202–205.

[5] Fleck L. 1935a. Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv, Benno Schwabe & Co.

[6] Fleck L. 1935b. O obserwacji naukowej i postrzeganiu w ogóle, „Przegląd Filozoficzny”, t. 38, nr 1, s. 57–76.

[7] Fleck L. 1935c. Zur Frage der Grundlagen der medizinischen Erkenntnis, „Klinische Wochenschrift”, t. 14, nr 35, s. 1255–1259.

[8] Fleck L. 1936. Zagadnienie teorii poznawania, „Przegląd Filozoficzny”, t. 39, nr 3, s. 3–37.

[9] Fleck L. 1938. W sprawie artykułu p. Izydory Dąmbskiej w „Przeglądzie Filozoficznym”, „Przegląd Filozoficzny”, t. 41, nr 2, s. 192–195.

[10] Fleck L. 1939a. Nauka a środowisko, „Przegląd Współczesny”, t. 18, 8–9, s. 149–156.

[11] Fleck L. 1939b. Odpowiedź na uwagi Tadeusza Bilikiewicza, „Przegląd Współczesny”, t. 18, 8–9, s. 168–174.

[12] Fleck L. 1946. Problemy naukoznawstwa, „Życie Nauki. Miesięcznik Naukoznawczy”, t. 1, nr 5, s. 322–336.

[13] Fleck L. 1947. Patrzeć, widzieć, wiedzieć, „Problemy”, t. 3, nr 2, s. 74–84.

[14] Fleck L. 1979. Genesis and Development of a Scientific Fact, tłum. F. Bradley,

[15] T.J. Trenn, University of Chicago Press.

[16] Fleck L. 1980. Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv, Suhrkamp.

[17] Fleck L. 1983a. Das Problem einer Theorie des Erkennens, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. T. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 84–127.

[18] Fleck L. 1983b. Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp.

[19] Fleck L. 1983c. Über die wissenschaftliche Beobachtung und die Wahrnehmung im allgemeinen, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 59–83.

[20] Fleck L. 1983d. Wissenschaftstheoretische Probleme, tłum. B. Wolniewicz, T. Schnelle, [w:] tegoż, Erfahrung und Tatsache: Gesammelte Aufsätze, red. Schnelle, L. Schäfer, Suhrkamp, s. 128–146.

[21] Fleck L. 1986a. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

[22] Fleck L. 1986b. Problems of the Science of Science, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 113–127.

[23] Fleck L. 1986c. Scientific Observation and Perception in General, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 59–78.

[24] Fleck L. 1986d. The Problem of Epistemology, tłum. [prawdopodobnie] T. Schnelle, R.S. Cohen, F. Lachman, [w:] Cognition and Fact: Materials on Ludwik Fleck, red. T. Schnelle, R.S. Cohen, D. Reidel Publishing Company, s. 79–112.

[25] Fleck L. 2006. Psychosocjologia poznania naukowego. „Powstanie i rozwój faktu naukowego” oraz inne pisma z filozofii poznania, red. Z. Cackowski, S. Symotiuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

[26] Fleck L. 2007. Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, red. S. Werner, C. Zittel, F. Schmaltz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

[27] Fleck L. 2011. Denkstile und Tatsachen: gesammelte Schriften und Zeugnisse, red. S. Werner, C. Zittel, F. Schmaltz, Suhrkamp.

[28] Friedman A.W., Rossman Ch., Sherzer D. 1987. Beckett translating/translating Beckett, Pennsylvania State University Press.

[29] Jarnicki P. 2008. Fleck a metafory, [w:] Wzorce postrzegania rzeczywistości w nauce i społeczeństwie, red. B. Płonka-Syroka, DiG, s. 167–208.

[30] Jarnicki P. 2015. Problems with Translations of Ludwik Fleck: the Example of the Concept of „Legitimation”, „Divinatio: Studia Culturologica Series”, t. 41, Autumn-Winter, s. 167–184.

[31] Jarnicki P. 2016. On the Shoulders of Ludwik Fleck? On the Bilingual Philosophical Legacy of Ludwik Fleck and its Polish, German and English Translations, „The Translator”. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13556509.2015.1126881; dostęp: 08.10.2016 .

[32] Kuhn T.S. 1979. Foreword, [w:] L. Fleck, Genesis and Development of a Scientific Fact, red. T.J. Trenn, R.K. Merton, R.K., tłum. F. Bradley, T.J. Trenn, The University of Chicago Press, s. VII.

[33] Kuhn T.S. 2011. Słowo wstępne, tłum. P. Jarnicki, M. Zuber, „Studia Philosophica Wratislaviensia”, nr 2, s. 81–85.

[34] Leszczyńska K. 2007. Ludwik Fleck – zapomniany filozof, „Midrasz”, nr 1, s. 36–47.

[35] Sady W. 2012. Ludwik Fleck, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E.N. Zalta. http://plato.stanford.edu/entries/fleck/, dostęp: 08.10.2016.

[36] Schickore J. 2014. Scientific Discovery, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E.N. Zalta. http://plato.stanford.edu/entries/scientific-discovery/; dostęp: 30.11.2015.