Artykuły
Nr 2(7) (2014): Co nam po kontrkulturze?
Świadomość zmitologizowana – o kontrkulturowym manifeście, którego nie było
Abstrakt
W artykule podejmuję próbę zastosowania stworzonego przez Leszka Kołakowskiego pojęcia świadomości mitycznej do analiz rzeczywistego stanu świadomości pokolenia ‘68. Kategoria świadomości zmitologizowane wywiedziona pośrednio z rozprawy Obecność mitu posłuży do interpretacji kontrkulturowej rewolty jako odpowiedzi na rozpad sensotwórczych metanarracji, w tym przede wszystkim marksizmu. Rewizja, a później całkowita refutacja marksizmu, który dla pokolenia kontrkultury stanowił jeden z kluczowych punktów odniesienia, ujmowane są nie jako odrzucenie określonych przekonań politycznych, lecz jako załamanie się wiary w porządkującą moc tej ideologii oraz w jej zdolności do nadawania sensu działaniom ludzi. Uniwersalność mitu wynika u Kołakowskiego ze struktury świadomości mitycznej, a intencjonalna obecność korelatów tej świadomości stanowi odpowiedź na potrzeby wbudowane w rzeczywistość bytu ludzkiego. Kontrkultura jest tutaj ujmowana jako odpowiedź na fundamentalne potrzeby egzystencjalne, które wynikają ze sposobu organizacji ludzkiej świadomości, a nie jako reakcja na przełomowe wydarzenia polityczne. Analiza taka uwypukla kulturowy, a nie tylko polityczny charakter zmian społecznych, sugerując ponadto, że kontrkultura była fenomenem bardziej uniwersalnym, wykraczającym poza lokalne historyczne uwarunkowania.
Bibliografia
- Alexander J. 1987. Twenty Lectures, Sociological Theory since World War II, Columbia University Press, New York.
- Alexander J. 2010. Machina informatyczna jako sacrum i profanum, [w:] Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, tłum. S. Burdziej, J. Gądecki, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
- Alexander J., Sherwood S., Smith Ph. 1993. Risking Enchantment. Theory and Methodology in Cultural Analisis, „Culture” 1993, nr 8(1), s. 10–14.
- Bloom A. 2012. Umysł zamknięty. O tym jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, tłum. T. Bieroń, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
- Burska L. 2012. Awangarda i inne złudzenia. O pokoleniu ‘68 w Polsce, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.
- Eliade M. 2008. Sacrum a profanum. O istocie sfery religijnej, tłum. B. Baran, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
- Eliade M. 2009. Traktat o historii religii, tłum. J. W. Kowalski, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
- Fromm E. 2005. Mieć czy być?, tłum. J. Karłowski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
- Gombrowicz W. 1997. Dziennik, t. I-III, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
- Hobsbawm E. 1999. Wiek skrajności. Spojrzenie na Krótkie Dwudzieste Stulecie, tłum. J. Kalinowska-Król, M. Król, Politeja, Świat Książki, Warszawa.
- Jawłowska A. 1975. Drogi kontrkultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
- Kijowski A. 1985. W środku życia, w połowie drogi, „Przegląd Katolicki” 1985, nr 29(57).
- Kłoczowski J. A. 1994. Więcej niż mit. Leszka Kołakowskiego spory o religię, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
- Kołakowski L. 1972. Obecność mitu, Instytut Literacki, Paryż.
- Kołakowski L. 1988. Główne nurt marksizmu, t. I-III, Aneks, Londyn.
- Kołakowski L. 1989. Kapłan i błazen, [w:] Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955–1968, t. II, wybór i oprac. Z. Mentzel, Puls, Londyn.
- Kołakowski L. 2006a. Odwet sacrum w kulturze świeckiej, [w:] Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
- Kołakowski L. 2006b. Diabeł, [w:] Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
- Kołakowski L. 2008. Czas ciekawy, czas niespokojny. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Zbigniew Mentzel, cz. II, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
- Kołakowski L. 2012. Jednostka i Nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Legutko R. 1999. O czasach chytrych i prawdach pozornych, Wydawnictwo Stalky & Co, Kraków.
- Lukács G. 2013. Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, tłum. M. J. Siemek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Marcuse H. 1998. Eros i cywilizacja, tłum. H. Jankowska, A. Pawelski, Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
- Maślanka T. 2003. Narodziny biurokracji z ducha nihilizmu. Weber i Nietzsche, [w:] Wokół socjologii polityki Maxa Webera, red. P. Woroniecki, C. Olbromski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Olsztyn.
- Miłosz Cz. 1999. Zniewolony umysł, Wydawnictwo Literackie, Znak, Kraków.
- Rawls J. 2013. Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, PWN, Warszawa.
- Ricoeur P. 1986. Symbolika zła, tłum. S. Cichowicz, M. Ochab, Wydawnictwo Pax, Warszawa.
- Tönnies F. 2008. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Walicki A. 1996. Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Downloads
Download data is not yet available.