Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Artykuły

Nr 2(7) (2014): Co nam po kontrkulturze?

Świadomość zmitologizowana – o kontrkulturowym manifeście, którego nie było

  • Tomasz Maślanka
DOI
https://doi.org/10.51196/srz.7.3
Przesłane
23 czerwca 2020
Opublikowane
01-11-2014

Abstrakt

W artykule podejmuję próbę zastosowania stworzonego przez Leszka Kołakowskiego pojęcia świadomości mitycznej do analiz rzeczywistego stanu świadomości pokolenia ‘68. Kategoria świadomości zmitologizowane wywiedziona pośrednio z rozprawy Obecność mitu posłuży do interpretacji kontrkulturowej rewolty jako odpowiedzi na rozpad sensotwórczych metanarracji, w tym przede wszystkim marksizmu. Rewizja, a później całkowita refutacja marksizmu, który dla pokolenia kontrkultury stanowił jeden z kluczowych punktów odniesienia, ujmowane są nie jako odrzucenie określonych przekonań politycznych, lecz jako załamanie się wiary w porządkującą moc tej ideologii oraz w jej zdolności do nadawania sensu działaniom ludzi. Uniwersalność mitu wynika u Kołakowskiego ze struktury świadomości mitycznej, a intencjonalna obecność korelatów tej świadomości stanowi odpowiedź na potrzeby wbudowane w rzeczywistość bytu ludzkiego. Kontrkultura jest tutaj ujmowana jako odpowiedź na fundamentalne potrzeby egzystencjalne, które wynikają ze sposobu organizacji ludzkiej świadomości, a nie jako reakcja na przełomowe wydarzenia polityczne. Analiza taka uwypukla kulturowy, a nie tylko polityczny charakter zmian społecznych, sugerując ponadto, że kontrkultura była fenomenem bardziej uniwersalnym, wykraczającym poza lokalne historyczne uwarunkowania.

Bibliografia

  1. Alexander J. 1987. Twenty Lectures, Sociological Theory since World War II, Columbia University Press, New York.
  2. Alexander J. 2010. Machina informatyczna jako sacrum i profanum, [w:] Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, tłum. S. Burdziej, J. Gądecki, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
  3. Alexander J., Sherwood S., Smith Ph. 1993. Risking Enchantment. Theory and Methodology in Cultural Analisis, „Culture” 1993, nr 8(1), s. 10–14.
  4. Bloom A. 2012. Umysł zamknięty. O tym jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, tłum. T. Bieroń, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
  5. Burska L. 2012. Awangarda i inne złudzenia. O pokoleniu ‘68 w Polsce, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.
  6. Eliade M. 2008. Sacrum a profanum. O istocie sfery religijnej, tłum. B. Baran, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
  7. Eliade M. 2009. Traktat o historii religii, tłum. J. W. Kowalski, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
  8. Fromm E. 2005. Mieć czy być?, tłum. J. Karłowski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
  9. Gombrowicz W. 1997. Dziennik, t. I-III, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  10. Hobsbawm E. 1999. Wiek skrajności. Spojrzenie na Krótkie Dwudzieste Stulecie, tłum. J. Kalinowska-Król, M. Król, Politeja, Świat Książki, Warszawa.
  11. Jawłowska A. 1975. Drogi kontrkultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
  12. Kijowski A. 1985. W środku życia, w połowie drogi, „Przegląd Katolicki” 1985, nr 29(57).
  13. Kłoczowski J. A. 1994. Więcej niż mit. Leszka Kołakowskiego spory o religię, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
  14. Kołakowski L. 1972. Obecność mitu, Instytut Literacki, Paryż.
  15. Kołakowski L. 1988. Główne nurt marksizmu, t. I-III, Aneks, Londyn.
  16. Kołakowski L. 1989. Kapłan i błazen, [w:] Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955–1968, t. II, wybór i oprac. Z. Mentzel, Puls, Londyn.
  17. Kołakowski L. 2006a. Odwet sacrum w kulturze świeckiej, [w:] Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
  18. Kołakowski L. 2006b. Diabeł, [w:] Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
  19. Kołakowski L. 2008. Czas ciekawy, czas niespokojny. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Zbigniew Mentzel, cz. II, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
  20. Kołakowski L. 2012. Jednostka i Nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  21. Legutko R. 1999. O czasach chytrych i prawdach pozornych, Wydawnictwo Stalky & Co, Kraków.
  22. Lukács G. 2013. Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, tłum. M. J. Siemek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  23. Marcuse H. 1998. Eros i cywilizacja, tłum. H. Jankowska, A. Pawelski, Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
  24. Maślanka T. 2003. Narodziny biurokracji z ducha nihilizmu. Weber i Nietzsche, [w:] Wokół socjologii polityki Maxa Webera, red. P. Woroniecki, C. Olbromski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Olsztyn.
  25. Miłosz Cz. 1999. Zniewolony umysł, Wydawnictwo Literackie, Znak, Kraków.
  26. Rawls J. 2013. Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, PWN, Warszawa.
  27. Ricoeur P. 1986. Symbolika zła, tłum. S. Cichowicz, M. Ochab, Wydawnictwo Pax, Warszawa.
  28. Tönnies F. 2008. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  29. Walicki A. 1996. Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.