##common.pageHeaderLogo.altText##

Articles

No. 2(13) (2017): Sociology under State Socialism

Polish Sociology between the Project of Organised Development and the Idea of a Return to Normality

  • Agnieszka Kolasa-Nowak
Submitted
22 May 2020
Published
01-11-2017

Abstract

For all the post-war decades sociology in Poland has been focused on problems that are typical of peripheral modernising societies. The aim of this text is to identify, from today’s perspective, successive stages of sociology’s development after the Second World War. In the beginning, sociology was focused on perceiving the communist revolution as a social laboratory. In the 1960s and 1970s, Polish society underwent enforced industrialisation and urbanisation. In the next decade, studies were dominated by critical analysis of the communist system in crisis. After 1989, social scientists started to study the post-communist transformation, which was seen as a “return to normality.” The entire time, sociological studies oscillated between the monitoring of project implementation and the recording of new grass roots processes. The author considers that sociology’s recent departure from the narrative of catching up and imitation creates a chance for a more precise view of social processes in Poland.

References

  1. Adamski W. 1965. “Modele struktury i stosunków społecznych wsi,” Studia Socjologiczne, vol. 4, pp. 169–196.
  2. Adamski W. 1976. “Młode pokolenie jako narzędzie zmian społecznych,” Studia Socjologiczne, vol. 4, pp. 139–170.
  3. Adamski W. 1980. “Typy orientacji życiowych młodego i starszego pokolenia Polaków,” Studia Socjologiczne, vol. 1, pp. 147–167.
  4. Adamski W, ed. 1982. Polacy ’81. Postrzeganie kryzysu i konfliktu, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
  5. Adamski W. 1985. “Aspiracje – interesy – konflikt,” Studia Socjologiczne, vol. 2, pp. 21–49.
  6. Bauman Z. 1999. “Po co komu teoria zmiany?,” [in:] Zmiana społeczna. Teorie i doświadczenia polskie, ed. J. Kurczewska, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, pp. 19–38.
  7. Bielecka-Prus J. 2009. “Społeczne role socjologów w PRL,” Przegląd Socjologiczny, vol. 58(2), pp. 71–104.
  8. Buchner-Jeziorska A. 1993. “Ludzie w gospodarce. Próba rekonstrukcji koncepcji nowego ładu społeczno- ekonomicznego w Polsce,” Studia Socjologiczne, vol. 3–4, pp. 21–37.
  9. Bucholc M. 2016. Sociology in Poland: To Be Continued?, Palgrave Macmillan.
  10. Bujak F. 1903. Żmiąca, wieś powiatu limanowskiego: stosunki gospodarcze i społeczne, G. Gebethner i Spółka.
  11. Chałasiński J. 1938. Młode pokolenie chłopów, vol. 1–4, Państwowy Instytut Kultury Wsi.
  12. Chałasiński J. 1946. Społeczna genealogia inteligencji polskiej, Czytelnik.
  13. Chałasiński J. 1958. Przeszłość i przyszłość inteligencji polskiej, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  14. Chałasiński J. 1964. Młode pokolenie wsi Polski Ludowej. T.1. Awans pokolenia, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  15. Chałasiński J. 1967. Młode pokolenie wsi Polski Ludowej. T.4. Od chłopa do rolnika. Pamiętniki, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  16. Gałęski B., ed. 1971. Zmiany społeczne i postęp techniczny, Ossolineum.
  17. Giza-Poleszczuk A. 2004. “Brzydkie kaczątko Europy, czyli Polska po czternastu latach transformacji,” [in:] Zmiana cz y stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji, ed. M. Marody, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, pp. 247–270.
  18. Giza-Poleszczuk A., Marody M., Rychard A., eds. 2000. Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany systemowej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
  19. Jałowiecki B. 1976. Społeczne procesy rozwoju miasta, Śląski Instytut Naukowy.
  20. Janicka K. 1973. “Ruchliwość międzypokoleniowa,” [in:] Struktura i ruchliwość społeczna, eds. K. Słomczyński, W. Wesołowski, Ossolineum, pp. 61–102.
  21. Kochanowicz J. 1992. “Modernization from Above: Between Market Romanticism and Statist Utopia,” Polish Sociological Bulletin, vol. 3–4, pp. 303–313.
  22. Kolasa-Nowak A. 2015. “Critical Sociology in Poland and Its Public Function,” Polish Sociological Review, vol. 191, pp. 381–399.
  23. Kowalik T. 1992. “Zmiana ustroju – wielka operacja czy proces społeczny?,” [in:] Społeczeństwo uczestniczące, gospodarka rynkowa, sprawiedliwość społeczna, ed. R. Gotart, Instytut Studiów Politycznych PAN.
  24. Krzemiński I. 1998. “Metodologia jako filozofia pozytywistycznej równowagi. Ćwierć wieku w Instytucie Socjologii UW,” Kultura i Społeczeństwo, vol. 4, pp. 103–119.
  25. Kubiak H., Kwaśniewicz W. 1967. “Niektóre aspekty demokratyzacji szkolnictwa wyższego,” Studia Socjologiczne, vol. 4, pp. 129–148.
  26. Kwaśniewicz W. 1995. “Między ustrojowym przymusem a wolnością akademicką: polska socjologia w latach 1956–1989,” [in:] Socjologia Europy Środkowo-Wschodniej 1956–1990, eds. J. Mucha, M.F. Keen, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, pp. 39–68.
  27. Lutyński J. 1987. “Niektóre uwarunkowania rozwoju socjologii polskiej i ich konsekwencje,” Studia Socjologiczne, vol. 2, pp. 127–141.
  28. Markowski D. 1973. “Funkcje ideologiczne a składniki poznawcze koncepcji ‘społeczeństwa masowego’ i ‘społeczeństwa postindustrialnego,’” Studia Socjologiczne, vol. 1, pp. 111–132.
  29. Marody M. 1988. “Sens zbiorowy a stabilność i zmiana ładu społecznego,” Kultura i Społeczeństwo, vol. 1, pp. 51–70.
  30. Marody M. et al. 2004 [1981]. Polacy’80. Wiz je rzeczywistości dnia (nie)codziennego, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
  31. Morawski W. 1980. “Strategia narzuconej industrializacji a społeczeństwo,” Studia Socjologiczne, vol. 4, pp. 113–128.
  32. Morawski W. 1998. “Zmiana systemowa jako zmiana instytucjonalna. Uniwersalne wyzwania i polskie adaptacje,” [in:] Śląsk – Polska – Europa. Zmieniające się społeczeństwo w perspektywie lokalnej i globalnej. Xięga X Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, eds. A. Sułek, M.S. Szczepański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 430–440.
  33. Morawski W. 2005 [1988]. “O przyczynach niepowodzeń reformowania gospodarki polskiej w latach osiemdziesiątych: między diagnozą a terapią,” [in:] Załamanie porządku etatystycznego, eds. W. Morawski, W. Kozek, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 366–404.
  34. Mucha J., Krzyżowski Ł. 2014. “No Longer between East and West: Dialectics and Paradoxes in Polish Sociology,” [in:] Routledge Handbook of European Sociolog y, eds. S. Koniordos, A.-A. Kyrtsis, Routledge, pp. 407– 425.
  35. Narojek W. 1973. Społeczeństwo planujące: próba socjologii gospodarki socjalistycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  36. Narojek W. 1975. “Przeobrażenia społeczne z perspektywy losu jednostki (Wstępne założenia analizy awansu społecznego w PRL),” Studia Socjologiczne, vol. 3, pp. 63–92.
  37. Narojek W. 1980. Społeczeństwo otwartej rekrutacji: Próba antropologii klimatu stosunków międzyludzkich we współczesnej Polsce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  38. Narojek W. 1993. “Tworzenie ładu demokratycznego i rynku: inżynieria społeczna demokratycznej przebudowy,” [in:] Społeczeństwo w transformacji. Ekspertyzy i studia, eds. A. Rychard, M. Federowicz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, pp. 170–185.
  39. Nowak S., ed. 1973. Teorie postaw, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  40. Nowak S. 1979. “System wartości społeczeństwa polskiego,” Studia Socjologiczne, vol. 4, pp. 155–173.
  41. Nowak S. 1981. “A Polish Self-Portrait,” Polish Perspectives, vol. 7, pp. 13–29.
  42. Nowak S. 1988. “Społeczeństwo polskie drugiej połowy lat 80-tych. Próba diagnozy stanu świadomości społecznej,” Studia Socjologiczne, vol. 1, pp. 23–55.
  43. Nowak S., ed. 1991. Studenci Warszawy. Studium długofalowych przemian postaw i wartości, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  44. Nowak S. 2004 [1984]. Społeczeństwo polskie czasu kryzysu, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
  45. Piotrowski W. 1966. Społeczno-przestrzenna struktura miasta Łodzi: studium ekologiczne, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
  46. Podgórecki A., ed. 1968. Socjotechnika: Praktyczne zastosowania socjologii, Książka i Wiedza.
  47. Pohoski M. 1963. Migracje ze wsi do miast, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
  48. Rychard A. 1989. “Wizje przyszłości a szanse reform systemowych w opinii społecznej” [in:] Polacy ‘88. Dynamika konfliktu a szanse reform, eds. W. Adamski et al., Instytut Socjologii UW, pp. 417–448.
  49. Rychard A. 1995. “Ludzie i instytucje – kto tworzy nowy ład?,” Studia Socjologiczne, vol. 1–2, pp. 5–15.
  50. Rychard A. 2002. “Polityka i społeczeństwo w Polsce. Ewolucja porządku instytucjonalnego,” [in:] Utracona dynamika? O niedojrzałości polskiej demokracji, eds. E. Mokrzycki, A. Rychard, A. Zybertowicz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, pp. 147–171.
  51. Rychard A., Sułek A. 1988. Legitymacja, Instytut Socjologii UW.
  52. Sarapata A., ed. 1965. Przemiany społeczne w Polsce Ludowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  53. Staniszkis J. 1972. Patologie struktur organizacyjnych. Próba podejścia systemowego, Ossolineum.
  54. Staniszkis J. 1981. The Dialectics of Socialist Society: Polish Case, transl. G. Sensho, Iwanami Shoten Publishers.
  55. Staniszkis J. 1984. Poland’s Self-Limiting Revolution, Princeton University Press.
  56. Staniszkis J. 1987. Stabilizacja bez uprawomocnienia. Dwa eseje, Wydawnictwo Wers.
  57. Staniszkis J. 1991. The Dynamics of the Breakthrough in Eastern Europe, University of California Press.
  58. Staniszkis J. 1992. The Ontolog y of Socialism, Clarendon Press, Oxford University Press.
  59. Staniszkis J. 1994. W poszukiwaniu paradygmatu transformacji, Instytut Studiów Politycznych PAN.
  60. Sufin Z. 1979. Puławy. Planowe kierowanie procesem uprzemysłowienia, Książka i Wiedza.
  61. Sułek A. 1987. “Przeciwko socjologii oralnej,” Kultura i Społeczeństwo, vol. 31(4), pp. 227–229.
  62. Sułek A. 1995. “Inauguracja Zjazdu,” [in:] Ludzie i instytucje. Stawanie się ładu społecznego. Pamiętnik IX Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, eds. A. Sułek, J. Styk, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, pp. 11–14.
  63. Sułek A. 2007. Socjologia na Uniwersytecie Warszawskim, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
  64. Sułek A. 2010. “‘To America!’: Polish Sociologists in the United States after 1956 and the Development of Empirical Sociology in Poland,” East European Politics & Societies, vol. 24(3), pp. 327–352.
  65. Sułek A. 2011. Obrazy z życia socjologii w Polsce, Oficyna Naukowa.
  66. Szacki J. 1993. “Sociology at the Turning Points of Polish History,” Polish Sociological Review, vol. 3, pp. 167–176.
  67. Szacki J. 1995. “Wstęp: Krótka historia socjologii polskiej,” [in:] Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego, ed. J. Szacki, Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 11–117.
  68. Szacki J. 1996. “Nauki społeczne wobec wielkiej zmiany,” Odra, vol. 3, pp. 4–8.
  69. Szczepański J. 1960. Wykształcenie a pozycja społeczna inteligencji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  70. Szczepański J. 1961. Studia nad rozwojem klasy robotniczej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  71. Szczepański J. 1963. Socjologiczne zagadnienia wyższego wykształcenia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  72. Szczepański J. 1967. Socjologiczne problemy industrializacji w Polsce Ludowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  73. Szczepański J. 1973. Zmiany społeczeństwa polskiego w procesie uprzemysłowienia, Instytut Wydawniczy CRZZ.
  74. Sztompka P. 1991. “The Intangibles and Imponderables of the Transition to Democracy,” Studies in Comparative Communism, vol. 24(3), pp. 295– 311.
  75. Sztompka P. 1993. Sociology in Europe: In Search of Identity, Walter de Gruyter.
  76. Sztompka P. 1994. “The Year 1989 as a Cultural and Civilizational Break,” Communist and Post-Communist Studies, vol. 29(2), pp. 115–129.
  77. Sztompka P. 2004. “The Trauma of Change: A Case of Post-Communist Society,” [in:] Cultural Trauma and Collective Identity, eds. J. Alexander et al., University of California Press, pp. 155–195.
  78. Touraine A., Dubet F., Wieviorka M., Strzelecki J. 1982. Solidarité. Analyse d’un mouvement social. Pologne 1980–1981, Fayard.
  79. Turowski J., ed. 1976. Nowe osiedla mieszkaniowe. Ludność – środowisko mieszkalne – życie społeczne, Zakład Wydawnictw CZSR.
  80. Turowski J. 1979. Środowisko mieszkalne w świadomości ludności miejskiej, Ossolineum.
  81. Turski R. 1963. “Struktura społeczno-zawodowa chłopów-robotników,” Studia Socjologiczne, vol. 3, pp. 73–98.
  82. Wesołowski W. 1964. “Proces zanikania różnic klasowych,” Studia Socjologiczne, vol. 2, pp. 31–48.
  83. Wesołowski W. 1970. Zróżnicowanie społeczne, Ossolineum.
  84. Wesołowski W. 1975. Teoria, badania, praktyka. Z problematyki struktury klasowej, Książka i Wiedza.
  85. Wiatr J. 1971. “Teoria społeczeństwa socjalistycznego. Problemy i perspektywy,” Studia Socjologiczne, vol. 3, pp. 53–79.
  86. Wiatr J. 1974. “Założenia budowania teorii społeczeństwa socjalistycznego,” Studia Socjologiczne, vol. 2, pp. 55–78.
  87. Wierzbicki T. 1963. Żmiąca w pół wieku później, Ossolineum.
  88. Ziółkowski J. 1967. Poznań – społeczno-przestrzenne skutki industrializacji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  89. Ziółkowski J. 1987. “Przemówienie inauguracyjne Przewodniczącego PTS,” [in:] VII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny. Materiały, ed. E. Wnuk-Lipiński, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, pp. 12–26.
  90. Ziółkowski M. 1999. “O imitacyjnej modernizacji społeczeństwa polskiego,” [in:] Imponderabilia okresu wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji, ed. P. Sztompka, Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 38–64.

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

181-190 of 232

You may also start an advanced similarity search for this article.