common.pageHeaderLogo.altText6769fbe0c36a1

Artykuły

Nr 1(10) (2016): Wędrujące pojęcia

„Sztuka nieformalnego”. Antropologiczne pojęcie wędrujące

  • Tomasz Rakowski
Przesłane
25 June 2020
Opublikowane
01-04-2016

Abstrakt

W pracy tej chcę pokazać, w jaki sposób antropologiczne rozumienie sfery nieformalności, obszaru spontanicznych i skomplikowanych mechanizmów współdziałania społecznego, może zmieniać się i rozwijać pod wpływem kontekstu badawczego. Zajmuje mnie szczególnie to, co jako działanie nieformalne i balansujące na granicy prawa było rozpoznawane przez badaczy i publicystów jako balast na drodze do właściwego rozwoju społecznego. Dlatego wprowadzam tutaj pojęcie „sztuki nieformalnego”, w którym rozpoznawane mogą być także pozytywne kulturowe uwarunkowania nieformalnej współpracy i w ten sposób też samoorganizacji społecznej. Następnie analizuję, jak zmienia się użycie tego pojęcia w sytuacji, w której badania odnoszą się do rzeczywistości potransformacyjnej Polski, Europy Środkowo-Wschodniej, obszarów byłego Związku Sowieckiego oraz przede wszystkim – do współczesnej Mongolii. To przejście od polskich doświadczeń do złożonych kontekstów mongolskich jest pewną drogą poznawczą, w której na różnych poziomach napotykam konieczność tworzenia nowych, zmieniających się pojęć zdolnych uchwycić i zidentyfikować sferę tego, co nieformalne.    

Bibliografia

  1. Aretxaga B. 2003. Maddening States, „Annual Review of Anthropology”, nr 32, s. 393–410.
  2. Banfield E. 1958. The Moral Basis of a Backward Society, Free Press.
  3. Biernacka M. 1962. Potakówka. Wieś powiatu jasielskiego 1890–1960. Z badań nad współdziałaniem, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  4. Borowiec P. 2006. Główne przeszkody w realizacji idei społeczeństwa obywatelskiego, [w:] Czas społeczeństwa obywatelskiego: między teorią a praktyką, red. B. Krauz-Mozer, P. Borowiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 145–160.
  5. Buchowski M. 1996. The Shifting Meanings of Civil and Civic Society in Poland, [w:] Civil Society: Challenging Western Models, red. E. Dunn, C. Hann, Routledge, s. 77–95.
  6. Cichocki S. 2006. Metody pomiaru „szarej strefy”, „Gospodarka Narodowa”, nr 1–2, s. 37–62.
  7. Crewe E., Harrison E. 2002. Whose Development? An Ethnography of Aid, Zed Books.
  8. Coombe R. 2005. Objects of Property and Subjects of Politics. Intellectual Property Laws and Democratic Dialogue, [w:] Law and Anthropology. A Reader, red. S.F. Moore, Blackwell Publishing, s. 111–123.
  9. Ferguson J. 1994. The Anti-Politics Machine. „Development”, Depoliticization and Bureaucratic Power in Lesotho, University of Minnesota Press.
  10. Galor Z. 2011. Gospodarka formalna i nieformalna a zróżnicowanie społeczne, [w:] Uwarunkowania różnic społeczno-ekonomicznych, red. K. Leszczewska, J. Truszkowska, Wyd. PWSIiP, s. 87–106.
  11. Guha-Khasnobis B., Kanbur R., Ostrom E., red. 2006. Linking the Formal and Informal Economy: Concepts and Policies, Oxford University Press.
  12. Halamska M. 2015. Chłop to nie obywatel. Z Marią Halamską rozmawia Ł. Pawłowski, „Kultura Liberalna”, 2 (314).
  13. Halemba A. 2011. Three Houses of Culture in Kosh Agach: Accounting for Culture work in a Changing Political Setting, [w:] Reconstructing the House of Culture: Community, Self and the Makings of Culture in Russia and Beyond, red. J.O. Habeck, B. Donahoe, Berghahn Books, s. 97–116.
  14. Hann Ch., Dunn E., red. 1996. Civil Society. Challenging Western Models, Routledge.
  15. Hart K. 2005. Formal Bureaucracy and the Emergent Forms of the Informal Economy. Research Paper nr 11, United Nations University.
  16. Hart K. 2008. Between Bureaucracy and the People: A Political History of Informality, [w:] Markets for Peace? Working Paper nr 27, Danish Institute for International Studies.
  17. Henig D., Makovicky N., red. 2016. Economies of Favour after Socialism. A Comparative Perspective, Oxford University Press.
  18. Herzfeld M. 2007. Zażyłość kulturowa. Poetyka społeczna w państwie narodowym, tłum. M. Buchowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  19. Herzfeld M. 2009. The Cultural Politics of Gesture. Reflections on the Embodiment of Ethnographic Practice, „Ethnography”, nr 10(2), s. 131–152.
  20. High M. 2011. Polluted Money, Polluted Wealth. Emerging Regimes of Value in the Mongolian Gold Rush, „American Anthropologist”, nr 40, s. 676–688.
  21. Humphrey C. 2010. Koniec radzieckiego życia. Ekonomie życia codziennego po socjalizmie, tłum. A. Halemba, Wydawnictwo Marek Derewiecki.
  22. Humphrey C. 2012. Favors and “Normal Heroes”. The Case of Postsocialist Higher Education, „HAU: Journal of Ethnographic Theory”, nr 2(2), s. 22–41.
  23. Humphrey C., Sneath D. 1999. The End of Nomadism? Society, State and the Environment in Inner Asia, Cambridge University Press.
  24. Humphrey C., Ujeed H. 2012. Fortune in the Wind. An Impersonal Subjectivity, „Social Analysis”, nr 2 (56), s. 152–167.
  25. Iłowiecka-Tańska I. 2011. Liderzy i działacze. O idei trzeciego sektora w Polsce, WUW.
  26. Jarosz D. 1998. Polityka władz komunistycznych w Polsce w latach 1948–1956 a chłopi, Wydawnictwo DIG.
  27. Kanbur R. 2009. Conceptualizing Informality. Regulation and Enforcement, Cornell University.
  28. Kideckel D. 2002. The Unmaking of an East European Working Class, [w:] Post-socialism: Ideals, Ideologies and Practices in Eurasia, red. Ch. Hann, Routledge, s. 114–132.
  29. Knudsen I. H., Frederiksen M.D. red. 2015. Ethnographies of Grey Zones in Eastern Europe. Relation, Borders and Invisibilities, Anthem Press.
  30. Kurowski K. 2013. Samoorganizacja w wielkomiejskim slumsie. Przykład Limy, WUW.
  31. Ledeneva A. 1998. Russia’s Economy of Favours. Blat, Networking and Informal Exchange, Cambridge University Press.
  32. Ledeneva A. 2004. The Genealogy of Krugovaya Poruka: Forced Trust as a Feature of Russian Political Culture, [w:] Trust and Democratic Transition in Post-Communist Europe, red. I. Markova, Oxford University Press, s. 85–108.
  33. Ledeneva A. 2006. How Russia Really Works. The Informal Practices that shaped Post-Socialist Politics and Business, Cornell University Press.
  34. Ledeneva A. 2011. Open Secrets and Knowing Smiles, „East European Politics and Societies”, nr 25(4), s. 720–736.
  35. Linstroth J. 2010. Maddening Legalities: Subjectivities and the Law, „Journal of Legal Anthropology”, nr 2, s. 247–258.
  36. Lonkila M. 1997. Informal Exchange Relations in Post-Soviet Russia: A Comparative Perspective, „Sociological Research Online”, nr 2(2), http://www.socresonline. org.uk/soresonline/2/2/9.html.
  37. Łapiński K., Peterlik M., Wyżnikiewicz B. 2014. Szara strefa w polskiej gospodarce, raport, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
  38. Majcherek J. 2012. Hamulcowi modernizacji, „Gazeta Wyborcza”, 08.08.2012.
  39. Mencwel J., Milczewska K., Wiśniewski J. 2014. Koła Gospodyń Wiejskich– nie tylko od kuchni, raport, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”.
  40. Mosse D. 2005. Cultivating Development. An Ethnography of Aid Policy and Practice, Pluto Press.
  41. Najda W., Rakowski T. 2015. „Królowie boiska”. Samoorganizacja wiejskiego klubu sportowego, [w:] Oddolne tworzenie kultury. Perspektywa antropologiczna, red. K. Dudek, S. Sikora, IEiAK UW, s. 51–61.
  42. Pacześniak A. 2007. Bariery obywatelskości w polskim społeczeństwie po 1989 roku, [w:] Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelskie in actu, red. W. Bokajło, A. Wiktorska-Święcicka, Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, s. 143–153.
  43. Pedersen M. 2007. From „Public” to „Private” Market in Postsocialist Mongolia, „Anthropology of East Europe Review”, nr 25, s. 64–71.
  44. Pfaffenberger B. 1992. Technology and Social Change, „Annual Review of Anthropology”, nr 21, s. 491–516.
  45. Pisarzewski T. 2008. Wspólnota wiejska – przemiany, [w:] Lokalnie: animacja kultury/community arts, red. I. Kurz, Instytut Kultury Polskiej. Uniwersytet Warszawski, s. 85–88.
  46. Plińska W. 2008. Ochotnicza straż pożarna – klub kultury, [w:] Lokalnie: animacja kultury/community arts, red. I. Kurz, Instytut Kultury Polskiej. Uniwersytet Warszawski, s. 89–92.
  47. Przychodzeń J., Przychodzeń K. 2009. Szara strefa a nierówności dochodowe w gospodarkach postsocjalistycznych, „Master of Business Administration”, nr 2, s. 75–81.
  48. Rakowski T. 2008. Antropologiczne przesunięcie perspektywy i animacja kultury. Warsztaty badawcze, [w:] Lokalnie: animacja kultury/community arts, red. I. Kurz, IKP UW, s. 76–81.
  49. Rakowski T. 2009. Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
  50. Rakowski, T. 2013. Alternatywne historie myśli socjologicznej. Działania, imaginacje, pragnienia, [w:] Etnografia/animacja/sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, red. T. Rakowski, NCK, s. 122–138.
  51. Rakowski T. 2015. Historia mówiona i źródła etnograficzne jako „wiedza pewna”. Przypadek potransformacyjnej historii Torgutów w zachodniej Mongolii oraz historii wsi Broniów w centralnej Polsce, „Rocznik Antropologii Historii”, nr 8.
  52. Rakowski T. 2016a. Interior Spectacles. The Art of the Informal among Bootleg Miners in Wałbrzych, Poland, [w:] Economies of Favour after Socialism: A Comparative Perspective, red. N. Makovicky, D. Henig, Oxford University Press, s. 161–180.
  53. Rakowski T., red. 2016b. Moduł Działanie w kulturze, [w:] Oddolne tworzenie kultury. Wielostanowiskowe studium porównawcze, praca zbiorowa, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW 2016, http://kulturaoddolna.pl/dzialanie-w-kulturze/; dostęp: 15.09.2016.
  54. Riley N. 2012. Laboring in Paradise: Gender, Work, and Family in a Chinese Economic Zone, Springer Press.
  55. Smyrski Ł. 2008. Ajdyn znaczy księżyc. Narody południowej Syberii, Wydawnictwo DiG.
  56. Sneath D. 2000. Changing Inner Mongolia. Pastoral Mongolian Society and the Chinese State, Oxford University Press.
  57. Sneath D. 2003. Land-Use, the Environment and Development in Post-socialist Mongolia, „Oxford Development Studies”, nr 4(31), s. 441–459.
  58. Sneath D. 2006. Transacting and Enacting: Corruption, Obligation and the Use of Monies in Mongolia, „Ethnos”, nr 71, s. 89–112.
  59. Szafraniec K. 2002. Polskie residuum systemowe, czyli pytanie o rolę wsi i chłopów w procesach przekształceń ustrojowych, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 81–107.
  60. Szmyt Z. 2012. Az ja u bram. Badania nad migracjami Buriatów w Rosji, Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
  61. Szpak E. 2013. Mentalność ludności wiejskiej w PRL. Studium zmian, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  62. Szynkiewicz S. 1981. Rodzina pasterska w Mongolii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  63. Szynkiewicz S. 1993. Mongolia’s Nomads Build a New Society Again: Social Structures and Obligations On the Eve of the Private Economy, „Nomadic Peoples”, nr 33, s. 163–172.
  64. Szynkiewcz S., Potkański T. 1993. The Social Context of Liberalisation of the Mongolian Pastoral Economy, (raport z badań), nr 4. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/handle/123456789/2434; dostęp: 21.10.2016.
  65. Tangad O. 2013. Scheda po Czyngis Chanie. Demokracja po mongolsku, Wydawnictwo Trio.
  66. Tarkowska E., Tarkowski J. 1994. „Amoralny familizm” czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych, [w:] Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym, red. J. Tarkowski, IFiS PAN, s. 263–281.
  67. Tymiński M. 2002. Funkcjonowanie klik w zakładach przemysłowych (1950–1970), „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 109–131.
  68. Wasilewski J. S. 1980. Podarować – znaleźć – zgubić – zbłądzić. Niektóre kategorie języka symbolicznego związane z opozycją życie – śmierć, „Etnografia Polska”, nr (24) 1, s. 283–303.
  69. Wasilewski J. 2012. Jesteśmy potomkami chłopów, z prof. Jackiem Wasilewskim rozmawia Marta Duch-Dyngosz, „Znak” nr 684, s. 14–17.
  70. Wheeler A. 2004. Moralities of the Mongolian «Market»; A Genealog y of Trade Relations and the Zah Zeel, „Inner Asia”, nr 6, s. 215–238.
  71. Willis P. 1977. Learning to Labour. How Working Class Kids Get Working Class Jobs, Columbia University Press.
  72. Willis P. 2005. Wyobraźnia etnograficzna, tłum. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  73. Yan Y. 2009. The Individualization of Chinese Society, Bloomsbury Publishing.
  74. Yurchak A. 2002. Entrepreneurial Governmentality in Post-Socialist Russia: A Cultural Investigation of Business Practices, [w:] The New Entrepreneurs of Europe and Asia, red. V.E. Bonnell, T.B. Gold, M.E. Sharpe, s. 278–324.
  75. Yurchak A. 2003. Soviet Hegemony of Form: Everything Was Forever, Until It Was No More, „Comparative Studies in Society and History”, nr 3, s. 480–510.
  76. Zarycki T. 2009. O prowincjonalizmie inaczej, [w:] W poszukiwaniu portretu Polaków, red. J. Szomburg, Instytut Badań nad Gospodarka Rynkową, s. 55–64.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1-10 z 12

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.