common.pageHeaderLogo.altText674f3c3c9b329

Artykuły

Nr 2(11) (2016): Nuda

Nuda i eksces w „Zdarzeniach na brygu Banbury” Witolda Gombrowicza

  • Martyna Pańczak
Przesłane
26 June 2020
Opublikowane
01-11-2016

Abstrakt

Artykuł jest omówieniem oryginalnego ujęcia nudy w opowiadaniu Witolda Gombrowicza Zdarzenia na brygu Banbury. Znużenie ogarniające załogę tytułowego statku, równoznaczne z egzystencjalnym impasem, zostało przedstawione jako efekt ścierania się dwu niemożliwych do pogodzenia dążeń – typowo ludzkiej troski o utrzymanie czystości i porządku oraz pragnienia wyjścia poza ustalone granice prawa czy tożsamości, które wzmaga się wraz z doznaniem bliskości i intensywności pozaludzkiego świata. Nuda to siła związana ze sferą nieokiełznanej natury i nieracjonalnych popędów. Stanowi zagrożenie dla integralności ludzkiego Ja, dlatego główny bohater broni się przed nią ze wstrętem. Jednocześnie nuda to doświadczenie odsłaniające umowność reguł obowiązujących w świecie, skłaniające tym samym do wyobrażenia sobie alternatyw. Na statku Banbury rozbudzona przez nudę fantazja prowokuje marynarzy do buntu afirmującego bezwstyd i eksces homoerotycznego pożądania.

Bibliografia

  1. Bataille G. 1999. Erotyzm, tłum. M. Ochab, Słowo/obraz terytoria.
  2. Berressem H. 2001. Reguły dewiacji. Fizyczne i psychiczne aberracje w powieściach Witolda Gombrowicza, tłum. J. Margański, [w:] Grymasy Gombrowicza. W kręgu problemów modernizmu, społeczno-kulturowej roli płci i tożsamości narodowej, red. E. Płonowska-Ziarek, Universitas, s. 109–155.
  3. Bourdieu P. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  4. Czyżak A. 1999. Nuda podróżowania, [w:] Nuda w kulturze, red. P. Czapliński, P. Śliwiński, Dom Wydawniczy „Rebis”, s. 216–230.
  5. Deleuze G. 1997. Różnica i powtórzenie, tłum. B. Banasiak, K. Matuszewski, Wydawnictwo KR.
  6. Douglas M. 2007. Czystość i zmaza, tłum. M. Bucholc, wstępem opatrzyła J. Tokarska-Bakir, Państwowy Instytut Wydawniczy.
  7. Foucault M. 2005. Inne przestrzenie, tłum. A. Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 117–125.
  8. Franczak J. 2007. Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej, Universitas.
  9. Freud S. 1995. Kultura jako źródło cierpień, tłum. J. Prokopiuk, oprac. R. Reszke, Wydawnictwo KR.
  10. Goffman E. 1975. Charakterystyka instytucji totalnych, tłum. Z. Zwoliński, [w:] Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, wyboru dokonali W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, Jerzy Szacki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 150–177.
  11. Gombrowicz W. 1986a. Bakakaj, Wydawnictwo Literackie.
  12. Gombrowicz W. 1986b. Dziennik 1961–1966, Wydawnictwo Literackie.
  13. Gombrowicz W. 1986c. Kosmos, Wydawnictwo Literackie.
  14. Gombrowicz W. 2006. Kurs filozofii w sześć godzin i kwadrans, tłum. I Kania, wstęp M.P. Markowski, Wydawnictwo Literackie.
  15. Grimstad K.A. 2002. Co zdarzyło się na brygu Banbury? Gombrowicz, erotyka i prowokacja kultury, tłum. O. Kubińska, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 57–69.
  16. Healy S.D. 1984. Boredom, Self, and Culture, Fairleigh Dickinson University Press.
  17. Janion M. 1982. Dramat egzystencji na morzu, [w:] W. Gombrowicz, Zdarzenia na brygu Banbury, Wydawnictwo Morskie, s. 5–28.
  18. Kaliściak T. 2013. Statek odmieńców, czyli o marynarskiej fantazji Witolda Gombrowicza, [w:] Literatura popularna, t. 1: Dyskursy wielorakie, red. E. Bartos, M. Tomczok, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 327–346.
  19. Kristeva J. 2007. Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, tłum. M. Falski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  20. Kühl O. 2005. Gęba Erosa. Tajemnice stylu Witolda Gombrowicza, tłum. K. Niewrzęda, M. Tarnogórska, wstęp W. Bolecki, Universitas.
  21. Langer G. 2004. Opowiadanie Witolda Gombrowicza Zdarzenia na brygu Banbury jako zamaskowany tekst homoerotyczny, [w:] „Patagończyk w Berlinie”. Witold Gombrowicz w oczach krytyki niemieckiej, wyb. i oprac. M. Zybura, Universitas, s. 403–420.
  22. Margański J. 2001. Gombrowicz – wieczny debiutant, Wydawnictwo Literackie.
  23. Markowski M.P. 2004. Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Wydawnictwo Literackie.
  24. Markowski M.P. 2007. Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy, Universitas.
  25. Mikołajec M. 2014. Profanacje, rewizje – przeciw doktrynom. Dwa opowiadania z debiutanckiego tomu Witolda Gombrowicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  26. Salgas J.-P. 2010. Witold Gombrowicz, „socjolog w stanie nieważkości”. Bourdieu tłumaczy Gombrowicza, Gombrowicz rozumie Bourdieu, tłum. B. Hrekowicz, [w:] Witold Gombrowicz – nasz współczesny. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w stulecie urodzin pisarza. Uniwersytet Jagielloński – Kraków, 22–27 marca 2004, red. J. Jarzębski, Universitas, s. 157–168.
  27. Sartre J.-P. 1974. Mdłości, tłum. i wstępem poprzedził J. Trznadel, Państwowy Instytut Wydawniczy.
  28. Schopenhauer A. 1994. Świat jako wola i przedstawienie, tłum. J. Garewicz, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  29. Sienkiewicz B. 1999. Nuda i świadomość w powieści inteligenckiej, [w:] Nuda w kulturze, red. P. Czapliński, P. Śliwiński, Dom Wydawniczy „Rebis”, s. 142–173.
  30. Stawiarska A. 2001. Gombrowicz w przedwojennej Polsce, Wydawnictwo Literackie.

Downloads

Download data is not yet available.