Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Artykuły

Nr 1(20) (2021): Drapieżne tożsamości

Miejsce drzew jest w lesie. O miejskiej biofobii

DOI
https://doi.org/10.51196/srz.20.8
Przesłane
2 listopada 2021
Opublikowane
01-04-2021

Abstrakt

W artykule wyjaśniam, czym jest biofobia, identyfikuję jej podstawowe formy oraz źródła, a także wskazuję, skąd się bierze jej, również współczesna, żywotność. Intepretuję też biofobię jako postawę niezbędną do wytworzenia specyficznej tożsamości człowieka jako nad-gatunku, całkowicie odrębnego wobec innych form istnienia. Pokazując integralny związek między miastem a biofobią, prezentuję różnorodne jej przejawy praktykowane w stosunku do drzew obecnych na terenach zurbanizowanych, szczególnie mocno koncentrując się na zjawisku tak zwanej tujozy. To z kolei pozwala mi wykazać pułapkowy charakter biofobii, ale też wykorzystywanie jej w procesach klasowego wykluczania oraz do legitymizacji procesów rozwojowych. W zakończeniu artykułu przybliżam kilka koncepcji uspołecznienia, które swoją istotą czynią ograniczenie biofobii i budowanie biofilnych relacji z innymi niż ludzkie formami istnienia.

Bibliografia

  1. Appadurai A. 2009. Strach przed mniejszościami, tłum. M. Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. Arendt H. 2020. Kondycja ludzka, tłum. A. Łagodzka, Wydawnictwo „Aletheia”.
  3. „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” 2019, nr 3. Nieużytki.
  4. Barua M. 2016. Nonhuman Labour, Encounter Value, Spectacular Accumulation: The Geographies of a Lively Commodity, „Trans Inst Br Geogr”, nr 42, s. 274–288.
  5. Battistoni A. 2016. Bringing in the Work of Nature: From Natural Capital to Hybrid Labor, „Political Theory” 45, nr 1, s. 5–31.
  6. Bauman Z. 1998. Śmierć i nieśmiertelność: o wielości strategii życia, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  7. Bauman Z. 2013. Nowoczesność i zagłada, tłum. T. Kunz, Wydawnictwo Literackie.
  8. Bielicka M. 2021. Usychają nowe drzewa na Świętym Marcinie. ZDM: „Wiz ja w terenie w najbliższ ych dniach”, gazeta.pl. https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,27121305,marnieja-drzewa-na-nowym-swietym-marcinie-czy-nie-jest-to-efekt.html; dostęp: 7.07.2021.
  9. Ciastoń-Ciulkin A. 2016. Nowa kultura mobilności – istota i ujęcie definicyjne, „Transport Miejski i Regionalny”, nr 1, s. 3–10.
  10. Cieślińska A. 2018. Tuje modne są i wygodne. Dzięki nim nie zmienia się nic. I latem, i zimą, i wiosną. Jest poważnie, monumentalnie i posępnie, „Wysokie Obcasy”. https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,163229,23131936,tuje-modne-sa-i-wygodne-dzieki-nim-nie-zmienia-sie-nic-i.html; dostęp: 5.07.2021.
  11. Collard R.C., Dempsey J. 2013. Life for Sale? The Politics of Lively Commodities, „Environment and Planning A: Economy and Space” 45, nr 11, s. 2682–2699.
  12. Costanza R. i in. 1997. The Value of the World’s Ecosystem Services and Natural Capital, „Nature”, nr 387 (6630), s. 253–260.
  13. De la Bellacasa M.P. 2017. Matters of Care: Speculative Ethics in More than Human Worlds, University of Minnesota Press.
  14. Diener A.C., Hagen J. 2012. Borders: A Very Short Introduction, Oxford University Press.
  15. Douglas M. 2007. Czystość i zmaza, tłum. M. Bucholc, Państwowy Instytut Wydawniczy.
  16. Drozdowski R., Frąckowiak M., Krajewski M., Kubacka M., Luczys P., Modrzyk A., Rogowski Ł., Rura P., Stamm A. 2020. Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z drugiego etapu badań. https://www.academia.edu/43755026/%C5%BBYCIE_CODZIENNE_W_CZASACH_PANDEMII_RAPORT_Z_DRUGIEGO_ETAPU_BADA%C5%83_WERSJA_PE%C5%81NA_?email_work_card=abstract-read–more; dostęp: 1.07.2021.
  17. Drzewa, cisi zabójcy. 2015. https://etransport.pl/wiadomosc,36048,drzewa_cisi_zabojcy.html; dostęp: 12.07.2020.
  18. Eliade M. 2000. Traktat o historii religii, tłum. J. Wierusz-Kowalski, Wydawnictwo „Aletheia”.
  19. Eposito R. 2013. Immunizacja jako paradygmat nowoczesności, tłum. P. Sawczyński, M. Burzyk, „Politeja”, nr 23, s. 29–40.
  20. Ernwain M. 2020. From Undead Commodities to Lively Labourers: (Re)Evaluating Vegatal Life, Reclaiming the Power to Design-with Plants, [w:] The Botanical City, red. M. Gandy, S. Jaspers, Jovis Verlag, s. 237–243.
  21. Flamm M., Kaufmann V. 2006. Operationalising the Concept of Motility: A Qualitative Study, „Mobilities”, nr 1-2, s. 167–189.
  22. Galera H. 2007. Morfologia a symbolika drzew. Pokrój ogólny, „Nauka”, nr 2, s. 117–129.
  23. Gandy M. 2018. Cities in Deep Time, „City. Analysis of Urban Change, Theory, Action” 22, nr 1, s. 96–105.
  24. Gąsior-Niemiec A., Glasze G., Lippok D., Pütz R. 2009, Gating a City: The Case of Warsaw, „Regional and Local Studies”, special issue, s. 78–101.
  25. Gissen D. 2009. Subnature: Architecture’s Other Environments, Princeton Architectural Press.
  26. Glucksmann A. 2003. Dostojewski na Manhattanie, tłum. M. Ochab, Sic!
  27. Goodall J., Hudson G. 2017. Mądrości i cuda świata roślin, tłum. D. Cieśla-Szymańska, Wydawnictwo Marginesy.
  28. Gwóźdź A. 2010. Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, Narodowe Centrum Kultury.
  29. Haraway D. 2014. Manifest gatunków stowarzyszonych, tłum. J. Bednarek, [w:] Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, s. 241–260.
  30. Hausner J., Karwińska A., Purchla J., red. 2013. Kultura a rozwój, Narodowe Centrum Kultury.
  31. Heinrich B. 2018. Drzewa w moim lesie, Wydawnictwo Czarne.
  32. Helmreich S. 2008. Species of Biocapital, „Science as Culture” 17, nr 4, s. 463–478.
  33. Houtum H. van. 2005. The Geopolitics of Borders and Boundaries, „Geopolitics”, nr 10, s. 672–679.
  34. Ilczuk D. 2015. Ekonomika kultury, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  35. Ingold T. 2016. Lines: A Brief History, Routledge.
  36. Ingold T. 2018. Splatać otwarty świat, tłum. E. Klekot, D. Wąsik, D. Leśniak-Rychlak, Instytut Architektury.
  37. Jakubowski K. 2019. „Czwarta przyroda” w ujęciu Ingo Kowarika, „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”, nr 3. https://autoportret.pl/artykuly/czwarta-przyroda-w-miescie/; dostęp: 3.07.2021.
  38. Jakubowski K. 2020. Czwarta przyroda. Sukcesja przyrody i funkcji nieużytków miejskich, Fundacja Dzieci w Naturę.
  39. Jensen O.B. 2009. Flows of Meaning, Cultures of Movements – Urban Mobility as Meaningful Everyday Life Practice, „Mobilities” 4, nr 1, s. 139–158.
  40. Kasza J. 2017. Zarządzanie kulturą a hegemonia dyskursu ekonomicznego – analiza przypadku: Teatr Studio w Warszawie, „Zarządzanie w Kulturze” 18, nr 3, s. 443–466.
  41. Kołodziej E., Korzeniowski P. 2021. Bieszczady nikną w oczach – Lasy Państwowe masakrują wiekową Puszczę Karpacką, „Noizz”, 3.01.2021. https://noizz.pl/ekologia/lasy-panstwowe-wycinaja-puszcze-karpacka-w-bieszczadach/fcl7drj; dostęp: 7.07.2021.
  42. Kozłowski M., Sowa J., Szreder K., red. 2014. Fabryka sztuki. Podział pracy oraz dystrybucja kapitałów społecznych w polu sztuk wizualnych we współczesnej Polsce. Raport z badań Wolnego Uniwersytetu Warszawy, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
  43. Krajewski M. 2018, Eremityzacja, [w:] Błędnik: utrzymując równowagę, red. Z. Małkowicz-Daszkowska Zofia, M. Krajewski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, s. 41–65.
  44. Krajewski M. 2020. (Nie)nawidzenia. Świat przez nienawiść. Universitas.
  45. Kronenberg J., Łaszkiewicz E., Sziło J. 2021. Voting with One’s Chainsaw: What Happens When People are Given the Opportunity to Freely Remove Urban Trees?, „Landscape and Urban Planning” 209. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169204621000049; dostęp: 30.08.2020.
  46. Kulicki T., Kłosińska K. 2020. Tujoza, [w:] Najnowsze słownictwo polskie. https://nowewyrazy.uw.edu.pl/haslo/tujoza.html; dostęp: 4.07.2021.
  47. Latour B. 2009. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji, tłum. A. Czarnacka, M. Gdula, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  48. Latour B. 2011. Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. M. Gdula, Oficyna Naukowa.
  49. Lipińska M. 2021. Jarocin. Wycięto 124 drzewa i krzewy w centrum miasta. Burmistrz tłumaczy: „usunięcie jest chwilowe”, gazeta.pl. https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,26777260,jarocin.html; dostęp: 9.07.2021.
  50. McCracken G. 1988. Culture and Consumption, Indiana University Press.
  51. Mencwel J. 2020. Betonoza: jak się niszczy polskie miasta, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  52. Nogaj M. 2020. Ponad setka drzew, ale dla miasta to nie las, wytnie je pod budowę ulicy. Mieszkańcy: bezsensowna dewastacja, gazeta.pl. https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,26089513,setki-drzew-ale-dla-miasta-to-nie-las-wroclaw-wytnie-je-pod.html?disableRedirects=true; dostęp: 9.07.2021.
  53. Norgaard R. 2010. Ecosystem Services: From Eye-Opening Metaphor to Complexity Blinder, „Ecological Economics”, nr 69, s. 1219–1227.
  54. Orr W.D. 1994. Earth in Mind: On Education, Environment, and the Human Prospect, Island Press.
  55. Patuano A. 2020. Biophobia and Urban Restorativeness, „Sustainability” 12, nr 10. https://doi.org/10.3390/su12104312.
  56. Raithelhuber E. 2019. The Stilled-Other of the Citizen, „Roma Beggars” and Regimes of (Im)Mobility in an Austrian City, [w:] Constructing Roma Migrants: European Narratives and Local Governance, red. T. Magazzini, S. Piemontese, Springer, s. 129–154.
  57. Sheller M., Urry J. 2006. The New Mobilities Paradigm, „Environment and Planning” 38, s. 207–226.
  58. Shotwell A. 2016. Against Purity: Living Ethically in Compromised Times, University of Minnesota Press.
  59. Sloterdijk P. 2014. Musisz życie swe odmienić: o antropotechnice, tłum. A. Żychliński, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  60. Smyk K. [b.d.]. Drzewo, [hasło w:] Polska bajka ludowa. Słownik, red. V. Wróblewska. https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=52; dostęp: 11.07.2021.
  61. Sobiepan K. 2021, Te liczby wręcz bolą. Policzono, ile drzew wycięto w pół roku przez „lex Szyszko”, „INN: Poland”, 22.02.2021. https://innpoland.pl-/166195,w-pol-roku-wycielismy-tyle-drzew-co-przez-dekade-to-skutek lexszyszko; dostęp: 7.07.2021
  62. Stoetzer B. 2018. Ruderal Ecologies: Rethinking Nature, Migration, and the Urban Landscape in Berlin, „Cultural Anthropology” 33, nr 2, s. 295–323.
  63. Sudra P. 2015. Usługi ekosystemowe na tle wybranych koncepcji ekologii miasta, „Człowiek i Środowisko”, nr 39, s. 61–73.
  64. Trzaskowska E. 2011. Zbiorowiska synantropijne: niedoceniony potencjał współczesnych miast, „Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum” 10, nr 3, s. 55–66.
  65. Ulrich R. 1993. Biophilia, Biophobia, and Natural Landscapes, „The Biophilia Hypothesis” 7, s. 73–137.
  66. Urry J. 2009. Socjologia mobilności, tłum. J. Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  67. Vejlgaard H. 2012. Anatomia trendu: co łączy jeansy z łyżworolkami i iPodem, tłum. D. Wąsik, Wolters Kluwer Polska.
  68. Vullierme J.L. 2016. Lustro Zachodu: nazizm i cywilizacja zachodnia, tłum. M. Żurowska, Grupa Wydawnicza Foksal.
  69. Waite-Chuah S. 2012. Living in the Comfort Zone: At What Cost?, „Sustainability: The Journal of Record”, nr 5, s. 386–390.
  70. Ward G. 2013. Dirty Futures: Or How I Learned to Stop Worrying and Love Mother Nature, „Architectural Design” 83, nr 3, [strony nienumerowane].
  71. Wohlleben P. 2017. Sekretne życie drzew, Wydawnictwo Otwarte.
  72. Wohlleben P. 2018. Instrukcja obsługi lasu, Wydawnictwo Otwarte.
  73. Worobiec K.A. 2009. Niekończąca się historia, czyli wycinanie alei przydrożnych, „Dzikie Życie”, nr 11 (185). https://dzikiezycie.pl/archiwum/2009/listopad-2009/niekonczaca-sie-historia-czyli-wycinanie-alei-przydroznych; dostęp: 30.08.2021.
  74. Wypadki drogowe w Polsce w 2020 roku. 2021. https://statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,wypadki-drogowe-raporty-roczne.html; dostęp: 11.07.2020.
  75. Zajączkowska U. 2019. Patyki, badyle, Wydawnictwo Marginesy.
  76. Zamorska M. 2020a. Kulturowe herbarium. Polityka, etyka i estetyka roślin, „Prace Kulturoznawcze” 24, nr 3, s. 9–21.
  77. Zamorska M. 2020b. Etyka roślin. Wiedza, troska i stawanie się z Innymi, „Prace Kulturoznawcze” 24, nr 3, s. 43–62.

Downloads

Download data is not yet available.