common.pageHeaderLogo.altText673fb6339007d

Artykuły

Nr 2(5) (2013): Postsekularyzmy

Ortodoksja refleksyjna. Problem postsekularyzmu w świetle teorii systemów społecznych

  • Krzysztof C. Matuszek
Przesłane
11 June 2020
Opublikowane
01-11-2013

Abstrakt

Czy ortodoksja religijna i refleksyjność wykluczają się nawzajem? W pracy niniejszej zadaję pytanie o postsekularną refleksyjność wiary. W tym kontekście kluczowa okazuje się kwestia funkcjonowania wiary jako symbolicznie zgeneralizowanego medium komunikacji. Analizuję związane z tym problemy teoretyczne oraz dylematy religijności: ortodoksja a heterodoksja, spójna tożsamość osobowa a komplementarna rola społeczna. Artykuł rozpoczyna się od zdefiniowania postsekularyzmu na podstawie analiz Habermasa, Bergera i Casanovy jako zmiany świadomości społecznej polegającej na przejściu od postaw naiwnych w odniesieniu do religii do postaw refleksyjnych. Następnie referuję główne tezy teorii sekularyzacji na gruncie Luhmannowskiej teorii systemów społecznych, wyodrębniając dwa powiązane ze sobą poziomy: dyferencjacji funkcjonalnej nowoczesnego społeczeństwa oraz indywidualizmu. Na koniec przedstawiam kilka uwag na temat stosunku Luhmanna do religii.

Bibliografia

  1. Benedykt XVI. 2006. Glaube, Vernunft und Universität. Erinnerungen und Reflexionen. http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2006/september/documents; dostęp: 21.02.2013.
  2. Benedykt XVI. 2012. Serce rozumne. Refleksje na temat podstaw prawa, „Horyzonty Polityki” 2012, nr 3(4), s. 13–20.
  3. Berger P.L. 1999. The Desecularization of the World: A Global Overview, [w:] The Desecularization of the World. Resurgent Religion and World Politics, red. P.L. Berger, Ethics and Public Policy Centre, Washington, D.C., s. 1–18.
  4. Berger P.L. 2005. Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, NOMOS, Kraków.
  5. Casanova J. 1984. The Politics of the Religious Revival, „Telos” 1984, nr 59, s. 3–33.
  6. Casanova J. 2005. Religie publiczne w nowoczesnym świecie, NOMOS, Kraków.
  7. Davie G. 1994. Religion in Britain since 1945: Believing without Belonging, Oxford University Press, Oxford.
  8. Davie G. 1999. Europe: The Exception That Proves the Rule?, [w:] The Desecularization of the World. Resurgent Religion and World Politics, red. P.L. Berger, Ethics and Public Policy Centre, Washington, D.C., s. 65–84.
  9. Habermas J., Luhmann N. red. 1971, Theorie der Gesellschaft oder Sozialtechnologie, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  10. Habermas J. 2000. Filozoficzny dyskurs nowoczesności, Universitas, Kraków.
  11. Habermas J. 2002. Glauben und Wissen. „Dialog” 2002, nr 1, s. 63–74.
  12. Habermas J. 2008. Notes on a Post-Secular Society. http://print.signandsight.com/features/ 1714.html; dostęp: 17.01.2013.
  13. Ingelhart R., Pippa N. 2006. Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie, NOMOS, Kraków.
  14. Jan Paweł II. 1981. Laborem exercens, Watykan.
  15. Jan Paweł II. 1987. Sollicitudo rei socialis, Watykan.
  16. Kepel G. 1991. La Revanche de Dieu. Chrétiens, juifs et musulmans à la reconquête du monde, Seuil, Paris.
  17. Kurowski M. 2011. Socjologiczne opętanie, „Stan Rzeczy” 2011, nr 1(1), s. 48–63.
  18. Luckmann T. 1996. Niewidzialna religia, NOMOS, Kraków.
  19. Luhmann N. 1977. Funktion der Religion, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  20. Luhmann N. 1984. Soziale Systeme. Grundriß einer allgemeinen Theorie, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  21. Luhmann N. 1997. Die Gesellschaft der Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  22. Luhmann N. 2000. Die Religion der Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
  23. Luhmann N. 2000b. Das Medium der Religion. Eine soziologische Betrachtung űber Gott und die Seelen, „Soziale Systeme“ 2000, nr 6, s. 39–51.
  24. Luhmann N. 2008. Soziologische Aufklärung 6. Die Soziologie und der Mensch, VS Verlag, Wiesbaden.
  25. Mariański J. 2011. Katolicyzm polski – ciągłość i zmiana. Studium socjologiczne, WAM, Kraków.
  26. Olearnik P. 2012. Poland: a Case-Study in Secularization, „Horyzonty Polityki” 2012, nr 3(5), s. 103–130.
  27. Taylor Ch. 2007. A Secular Age, Harvard University Press, Harvard.
  28. Weigel G. 1999. Roman Catholicism in the Age of John Paul II, [w:] The Desecularization of the World. Resurgent Religion and World Politics, red. P.L. Berger, Ethics and Public Policy Centre, Washington, D.C., s. 19–36.
  29. Weigel G. 2013. Evangelical Catholicism: Deep Reform in the 21st Century Church, Basic Books, New York."

Downloads

Download data is not yet available.