common.pageHeaderLogo.altText6772d478a4db0

Artykuły

Nr 1(22) (2022): Powrót metafizyki

Zwrot ontologiczny w naukach społecznych jako próba pomyślenia nowego porządku społeczno-politycznego ludzi i rzeczy

Przesłane
30 June 2022
Opublikowane
31-12-2022

Abstrakt

Celem artykułu jest próba pomyślenia nowego porządku politycznego w oderwaniu od indywidualizmu i zysku, rozumianych w narracji neoliberalnej inspirowanej tradycją epistemologiczną.

W tekście zostały przybliżone koncepcje między innymi Brunona Latoura i Andrzeja W. Nowaka, aby pokazać, jak w ramach „zwrotu ontologicznego” w naukach społecznych można spojrzeć na porządek społeczno-polityczny, z pomocą którego uda się przeciwstawić neoliberalizmowi i kapitalizmowi. Fundamentem filozoficznym, do którego autor nawiązuje, stały się rozważania Barucha Spinozy z pracy Etyka w odczytaniu Gilles’a Deleuze’a.

Nowy porządek w ramach „zwrotu ontologicznego” został w artykule ukazany jako podejście praktyczne bez zawłaszczania przedmiotów, lecz korzystania z nich w ramach porządku rzeczowo-ludzkiego. Są to więzi między ludźmi, ale też między ludźmi i rzeczami, rozumiane jako splatanie tych elementów. Jest to projekt metafizyki nie-esencjalistycznej, w której dąży się do odrzucenia hierarchii bytów opartej na własności prywatnej.

Bibliografia

  1. Abriszewski K. 2008. Poznanie, zbiorowość, polityka, Universitas.
  2. Abriszewski K. 2018. Czy Teoria Aktora-Sieci daje narzędzia do ekokrytyki?, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 369–391.
  3. Agamben G. 2011. Altissima povertà: regole monastiche e forma di vita, Neri Pozza Editore.
  4. Baker L.R. 2019. Just What is Social Ontology?. https://doi.org/10.1515/jso-2019-2001.
  5. Bauman Z. 1998. Prawodawcy i tłumacze, tłum. A. Ceynowa, J. Giebułtowski, IFiS PAN.
  6. Bednarek J. 2014. Zwrot posthumanistyczny a ontologia, „Praktyka Teoretyczna”, nr 4 (14), s. 247–255. https://pressto.amu.edu.pl/index.php/prt/article/view/2819/2799; dostęp: 6.09.2022.
  7. Bell D. 2014. Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Aletheia.
  8. Braidotti R. 2014. Po człowieku, tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk, PWN.
  9. Deleuze G. 2014. Spinoza: filozofia praktyczna, tłum. J. Brzeziński, PWN.
  10. Deleuze G. 2016. Krytyka i klinika, tłum. B. Banasiak, P. Pieniążek, Wydawnictwo Officyna.
  11. Deleuze G., Guattari F. 2015. Tysiąc plateau, red. J. Bednarek, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
  12. Foucault M. 2009. Nadzorować i karać: narodziny więzienia, tłum. T. Komendant, Aletheia.
  13. Foucault M. 2011. Narodziny biopolityki [wykłady w Collège de France 1978–1979, tłum. M. Herer, PWN.
  14. Fukuyama F. 1997. Koniec historii, tłum. T. Bieroń, M. Wichrowski, Zysk i S-ka.
  15. Ginzburg C. 1989. Clues, Myths, and Historical Method, The Johns Hopkins University Press.
  16. Harman G. 2016. Książę sieci: Bruno Latour i metafizyka, tłum. G. Czemiel, M. Rychter, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
  17. Hayek F.A. 2012. Konstytucja wolności, tłum. J. Stawiński, PWN.
  18. Hayek F.A. 2020. Prawo, legislacja i wolność, tłum. G. Łuczkiewicz, Aletheia.
  19. Hickel J. 2021. Mniej znaczy lepiej: o tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat, tłum. J.P. Listwan, Karakter.
  20. Hobbes T. 2005. Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, tłum. C. Znamierowski, Aletheia.
  21. Hollis M. 1999. The Philosophy of Social Science. An Introduction, Cambridge University Press.
  22. Kołodziejczyk S.T. 2011. Przewodnik po metafizyce, WAM.
  23. Król M. 2019. Krótka historia myśli politycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  24. Latour B. 1993. The Pasteurization of France, z franc. na ang. tłum. A. Sheridan, J. Law, Harvard University Press.
  25. Latour B. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne: wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. A. Derra, K. Abriszewski, Universitas.
  26. Latour B. 2011. Nigdy nie byliśmy nowocześni: studium z antropologii symetrycznej, tłum. M. Gdula, Oficyna Naukowa.
  27. Latour B. 2013a. Nadzieja Pandory: eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, red. K. Abriszewski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  28. Latour B. 2013b. Interview with Bruno Latour. http://figureground.org/interview-with-bruno-latour/; dostęp: 29.06.2022.
  29. Lawson T. 2012. Ontology and the Study of Social Reality: Emergence, Organisation, Community, Power, Social Relations, Corporations, Artefacts and Money, „Cambridge Journal of Economics” 36, nr 2, s. 345–385.
  30. Locke J. 2015. Dwa traktaty o rządzie, tłum. Z. Rau, Aletheia.
  31. Loux M.J. 2021. Metafizyka: współczesne wprowadzenie, tłum. M. Iwanicki, Wydawnictwo KUL.
  32. Macpherson C.B. 2011. The Political Theory of Possessive Individualism, Oxford University Press.
  33. Mill J.S. 2006. O wolności, [w:] tegoż, Utylitaryzm. O wolności, tłum. A. Kurlandzka, PWN, s. 91–227.
  34. Müller J.W. 2016. Przeciw demokracji: idee polityczne XX wieku w Europie, tłum. J. Majmurek, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  35. Nowak A.W. 2016. Wyobraźnia ontologiczna. Filozoficzna (re)konstrukcja fronetycznych nauk społecznych, IBL PAN.
  36. Piketty T. 2015. Kapitał w XXI wieku, tłum. A. Bilik, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  37. Putnam R. 2008. Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, tłum. P. Sadura, S. Szymański, Akademickie i Profesjonalne.
  38. Rawls J. 2009. Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, PWN.
  39. Rorty R. 2009. Przygodność, ironia i solidarność, tłum. W.J. Popowski, W.A.B.
  40. Runciman D. 2019. Jak kończy się demokracja, tłum. S. Żuchowski, Kultura Liberalna.
  41. Schmitt C. 2008. Lewiatan w teorii państwa Thomasa Hobbesa: sens i niepowodzenie politycznego symbolu, tłum. M. Falkowski, Prószyński i S-ka.
  42. Solnit R. 2011. A Book of Migrations. Some Passages in Ireland, Verso.
  43. Spinoza B. 2010. Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona, tłum. I. Myślicki, na nowo oprac. L. Kołakowski, PWN.
  44. Szahaj A., Jakubowski M.N. 2005. Filozofia polityki, PWN.
  45. Tomba M. 2019. Insurgent Universality: An Alternative Legacy of Modernity, Oxford University Press.
  46. Walzer M. 2004. Komunitariańska krytyka liberalizmu, [w:] Komunitarianie: wybór tekstów, [red. P. Śpiewak], tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, Aletheia, s. 57–70.
  47. Wittgenstein L. 2012. Tractatus logico-philosophicus, tłum. B. Wolniewicz, PWN.
  48. Zakaria F. 2018. Przyszłość wolności: demokracja nieliberalna w Stanach Zjednoczonych i na świecie, tłum. T. Bieroń, Kultura Liberalna.
  49. Zybertowicz A. 1995. Przemoc i poznanie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Downloads

Download data is not yet available.