common.pageHeaderLogo.altText6766a8415b152

Artykuły

Nr 1(6) (2014): Polityka prawdy

Psychologia społeczna. W pułapkach zaangażowania: Polska i świat

  • Michał Bilewicz
  • Mateusz Olechowski
Przesłane
12 June 2020
Opublikowane
01-04-2014

Abstrakt

Niniejszy artykuł stanowi analizę ideologicznego uwikłania światowej i polskiej psychologii społecznej w kontekście zaangażowania społecznego nauki. Autorzy używają przykładów zaczerpniętych ze światowej psychologii stosunków międzygrupowych oraz prac wiodących polskich psychologów społecznych dotyczących transformacji ustrojowej, aby pokazać społeczne uwikłania badań psychologicznych i wytwarzania wiedzy naukowej. Są to fakty niezbyt uświadomione w praktyce badawczej i twórczości naukowej psychologów. Do analizy tych praktyk zastosowane zostają koncepcje psychologiczne z obszaru umotywowanego poznania, teorii atrybucji oraz stosunków międzygrupowych. Artykuł kończy się opisem niedawnych pozytywnych zmian prowadzących do przeobrażania się dominującego paradygmatu psychologii społecznej w stronę bardziej krytyczną i wrażliwą społecznie.

Bibliografia

  1. Allport G.W. 1954. The nature of prejudice. Reading, MA: Addis on–Wesley.
  2. Bilewicz M., Bilewicz A. 2012. Who defines humanity? Psychological and cultural obstacles to omniculturalism, „Culture & Psychology” 2012, 18, s. 331–344.
  3. Bilewicz M., Krzeminski I. 2010. Anti-Semitism in Poland and Ukraine: The belief in Jewish control as a mechanism of scapegoating, „International Journal of Conflict and Violence” 2010, 42, s. 234–243.
  4. Bourdieu P. 1991. Language and symbolic power, Polity, Cambridge.
  5. Crisp R.J., Turner R.N. 2009. Essential social psychology, Sage, London.
  6. Czapiński J. 1997. Niewdzięczne społeczeństwo, „Wiedza i Życie” 1997, 8, http://archiwum.wiz.pl/1997/97083800.asp; dostęp: 03.02.2014.
  7. Czapiński J. 2002. Makropsychologia, czyli psychologia zmiany społecznej. Szkic osobisty, [w:] Jednostka i społeczeństwo, red. M. Lewicka, J. Grzelak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 23–42.
  8. Dion K.L. 2002. The social psychology of perceived prejudice and discrimination, „Canadian Psychology” 2002, 4, s. 1–10.
  9. Dixon J., Levine M., Reicher S. i Durrheim K. 2012. Beyond prejudice: Relational inequality, collective action, and social change revisited, „Behavioral and Brain Sciences” 2012, 35, s. 451–466.
  10. Dixon J., Levine M., Reicher S. i Durrheim K. 2012. Beyond prejudice: Are negative evaluations the problem and is getting us to like one another more the solution?, „Behavioral and Brain Sciences” 2012, 35, s. 1–56.
  11. Dixon J., Tropp L.R., Durrheim K. i Tredoux C. 2010. „Let Them Eat Harmony” Prejudice-Reduction Strategies and Attitudes of Historically Disadvantaged Groups, „Current Directions in Psychological Science” 2010, 19, s. 76–80.
  12. Dollard J., Miller N.E., Doob L.W., Mowrer O.H. i Sears R.R. 1939. Frustration and aggression. Yale University Press, New Haven, CT.
  13. Fiske S.T. 2000. Stereotyping, prejudice, and discrimination at the seam between the centuries: evolution, culture, mind, and brain, „European Journal of Social Psychology” 2000, 30, s. 299–322.
  14. Fleck L. 1986. Powstanie i rozwój faktu naukowego: Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
  15. Fox-Genovese E., Genovese E.D. 2005. The mind of the master class, Cambridge University Press, New York.
  16. Furnham A., Procter E. 1989. Belief in a just world: Review and critique of the individual difference literature, „British Journal of Social Psychology” 1989, 28, s. 365–384.
  17. Gaertner S.L., Dovidio J.F. 2000. Reducing intergroup bias: The common ingroup identity model, Psychology Press, Philadelphia.
  18. Goszczyńska M. 2009. Percepcja nierówności statusu materialnego i tolerancja wobec bogatych w polskim społeczeństwie, [w:] Społeczeństwo w czasach zmiany, red. P. Radkiewicz, R. Siemieńska, Scholar, Warszawa, s. 40–63.
  19. Grzesiak-Feldman M. 2011. O związkach różnych form myślenia spiskowego z uprzedzeniami wobec obcych, [w:] W kręgu najważniejszych zagadnień psychologii społecznej, red. J. Czarnota-Bojarska, I. Zinserling, WUW, Warszawa, s. 115–126.
  20. Haidt J. 2001. The emotional dog and its rational tail: A social intuitionist approach to moral judgment, „Psychological Review” 2001, 108, s. 814–834.
  21. Haidt J., Joseph C. 2004. Intuitive ethics: how innately prepared intuitions generate culturally variable virtues, „Daedalus” 2004, 133, s. 55–66.
  22. Hewstone M. 1990. The ‘ultimate attribution error’? A review of the literature on intergroup causal attribution, „European Journal of Social Psychology” 1990, 20, s. 311–335.
  23. Hogg M.A., Vaughnan G.M. 2011. Social psychology, Pearson, Essex.
  24. Iatridis T. 2013a. Occupational status differences in attributions of uniquely human emotions, „British Journal of Social Psychology” 2013, 52, s. 431–449.
  25. Iatridis T. 2013b. When less just means less, „European Bulletin of Social Psychology” 2013, 12, s. 15–16.
  26. Iatridis T., Fousiani K. 2009. Effects of status and outcome on attributions and just–world beliefs: How the social distribution of success and failure may be rationalized, „Journal of Experimental Social Psychology” 2009, 45, 415–420.
  27. Jackman M.R. 1994. The velvet glove: Paternalism and conflict in gender, class, and race relations, University of California Press, Berkeley.
  28. Jiménez-Moya G., de Lemus S., Rodríguez-Bailón R. i Spears R. 2012.
  29. Dealing with powerlessness: The strategic use of ingroup stereotypes, „Revista de Psicología Social” 2012, 27, s. 355–367.
  30. Klandermans B. 1997. The social psychology of protest, Blackwell, Oxford.
  31. Kofta M. 2001. Stereotyp spiskowy jako centralny składnik antysemityzmu, [w:] Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe, red. M. Kofta, A. Jasieńska-Kania, Scholar, Warszawa, s. 274–298.
  32. Kruglanski A., Raviv A., Bar-Tal D., Raviv A., Sharvit K., Ellis S., Bar R., Pierro A., Mannetti L. 2005. Says Who?: Epistemic Authority Effects in Social Judgment, „Advances in Experimental Social Psychology” 2005, tom 37, s. 345–392.
  33. Lemus S., de. 2013. How to keep social-psychological research alive and well in times of European financial crisis? A perspective from Spain, „European Bulletin of Social Psychology” 2013, 12, s. 13–15.
  34. Lerner M. 1980. The belief in a just world, Plenum Press, New York.
  35. Lewicka M. 2001. Psychologiczne mechanizmy zachowań roszczeniowych, [w:] Od myśli i uczuć do decyzji i działań, red. D. Doliński, B. Weigl, Wydawnictwo IP PAN, Warszawa, s. 111–126.
  36. Lewicka M. 2002. Daj czy wypracuj? Sześcienny model aktywności, [w:] Jednostka i społeczeństwo. Podejście psychologiczne, red. M. Lewicka, J. Grzelak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 83–102.
  37. Lewicka M. 2006. Fakty i mity o polskiej roszczeniowości, [w:] Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, red. K. Szafraniec, IRWiR PAN, Warszawa, s. 253–267.
  38. Lewin K. 1946. Action research and minority problems, „Journal of Social Issues” 1946, 2, s. 34–46.
  39. Major B., Kaiser C.R., O’Brien L.T. i McCoy S.K. 2007. Perceived discrimination as worldview threat or worldview confirmation: Implications for self–esteem, „Journal of Personality and Social Psychology” 2007, 92, s. 1068–1086.
  40. Muolo P., Padilla M. 2010. Chain of Blame: How Wall Street Caused the Mortgage and Credit Crisis, John Wiley & Sons, Hoboken, New York.
  41. Nadler A. 2010. Interpersonal and intergroup helping relations as power relations: Implications for real-world helping, [w:] The psychology of prosocial behavior, red. S. Sturmer i M. Synder, Wiley–Blackwell, Chichester, s. 269–287.
  42. Napier J.L., Jost J.T. 2008. Why are conservatives happier than liberals?, „Psychological Science” 2008, 19, s. 565–572.
  43. Nisbett R.R., Ross L.D. 1980. Human inference: strategies and shortcomings of social judgement. Prentice–Hall, Englewood Cliffs, New York.
  44. Pettigrew T.F. 1979. The Ultimate Attribution Error: Extending Allport’s Cognitive Analysis of Prejudice, „Personality and Social Psychology Bulletin” 1979, 5, s. 461–476.
  45. Pettigrew T.F., Tropp L.R. 2006. A meta–analytic test of intergroup contact theory, „Journal of Personality and Social Psychology” 2006, 90, s. 751–783.
  46. Piotrowski J., Żemojtel-Piotrowska M. 2009. Kwestionariusz Roszczeniowości, „Roczniki Psychologiczne” 2009, 12, s. 151–177.
  47. Saguy T., Tausch N., Dovidio J.F. i Pratto F. 2009. The irony of harmony: Intergroup contact can produce false expectations for equality, „Psychological Science” 2009, 20, s. 114–121.
  48. Saminaden A., Loughnan S. i Haslam N. 2010. Afterimages of savages: Implicit associations between“primitive”peoples, animals, and children, „British Journal of Social Psychology” 2010, 49, s. 91–105.
  49. Stephan W.G., Stephan C.W. 2001. Improving intergroup relations, Sage, Thousand Oaks, CA.
  50. Van Zomeren M., Postmes T. i Spears R. 2008. Toward an integrative social identity model of collective action: A quantitative research synthesis of three socio–psychological perspectives, „Psychological Bulletin” 2008, 1344, s. 504–535.
  51. Wojciszke B. 2011. Psychologia społeczna, Scholar, Warszawa.
  52. Wojciszke B., Grzelak J. 1996. Feelings of being wronged among Poles: Models of experience, determinants and consequences, „Polish Sociological Review” 1996, 114, s. 175–194.
  53. Wright S.C., Lubensky M. 2009. The struggle for social equality: Collective action versus prejudice reduction, [w:] Intergroup misunderstandings: Impact of divergent social realities, red. S. Demoulin, J.P. Leyens i J.F. Dovidio, Psychology Press, New York, s. 291–310.
  54. Zarycki T. 2008. Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  55. Zarycki T. 2009. Kapitał kulturowy – założenia i perspektywy zastosowań teorii Pierre’a Bourdieu, „Psychologia Społeczna” 2009, 4, s. 12–25.
  56. Zawadzki B. 1948. Limitations of the scapegoat theory of prejudice, „The Journal of Abnormal and Social Psychology” 1948, 43, s. 127–141.
  57. Żemojtel-Piotrowska M., Baran T., Piotrowski J. 2011. Postawy roszczeniowe a system wartości w ujęciu Shaloma Schwartza, „Psychologia Społeczna” 2011, 17, s. 146–158.

Downloads

Download data is not yet available.