Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Artykuły

Nr 1(22) (2022): Powrót metafizyki

Plagi w Afryce. Analiza psychospołecznych i kulturowych reakcji Afrykanów na epidemie eboli i pandemię koronawirusa

DOI
https://doi.org/10.51196/srz.22.11
Przesłane
5 lipca 2022
Opublikowane
31-12-2022

Abstrakt

Celem artykułu jest prezentacja psychospołecznych i kulturowych reakcji Afrykanów na epidemię eboli w latach 2014–2016 i pandemię koronawirusa ogłoszoną w 2020 roku i trwającą do dzisiaj, a także ukazanie kolizji – zarówno na poziomie praktyk, jak i sensów i wyobrażeń – religijności z naukowo umotywowanym zwalczaniem zagrożenia epidemicznego. W pierwszej części opracowania zrekonstruowano „socjologię wiedzy” o wirusach w społeczeństwach afrykańskich. Ukazano znaczenie teorii spiskowych tłumaczących źródła chorób; indolencję rządów w uświadamianiu obywateli co do skali zagrożeń; rolę systemów eksperckich w kształtowaniu percepcji chorób zakaźnych. Następnie omówiono postrzeganie przez Afrykanów medycyny zachodniej, w tym szczepień. W drugiej części tekstu przedstawiono ewolucję obyczajowości afrykańskiej w czasie plag, między innymi zwyczajów funeralnych i praktyk religijnych. Przybliżono wybrane mechanizmy oswojenia plag: konstruowania figury kozła ofiarnego, a także współczesne formy tańca śmierci. Kontekstem analizy są wybrane zjawiska polityczne i ekonomiczne, kwestie wiary, ścierania się tradycji i nowoczesności oraz – jak to określił niemiecki fenomenolog Dietrich von Hildebrand – metafizyki wspólnoty.

Bibliografia

  1. Aberth J. 2012. Spektakle masowej śmierci. Plagi – zarazy – epidemie, tłum. L. Karnas, Świat Książki.
  2. Afeltowicz Ł., Wróblewski M. 2021. Socjologia epidemii. Wyłaniające się choroby zakaźne w perspektywie nauk społecznych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
  3. Arnold D. 1993. Colonizing the Body: State Medicine and Epidemic Disease in Nineteenth-Century India, University of California Press.
  4. Bachtin M. 1975. Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, tłum. A. i A. Goreniowie, Wydawnictwo Literackie.
  5. Biedzki T. 2015. W piekle eboli, Bernardinum.
  6. Clark D.P. 2011. Zarazki, geny a cywilizacja. Jak epidemie ukształtowały świat, w którym obecnie żyjemy, tłum. A. Olesiejuk, Wydawnictwo Sonia Draga.
  7. Corbin A. 1998. We władzy wstrętu. Społeczna historia poznania przez węch. Od odrazy do snu ekologicznego, tłum. A. Siemek, Oficyna Wydawnicza Volumen.
  8. Czech F. 2015. Spiskowe narracje i metanarracje, Zakład Wydawniczy „Nomos”.
  9. Dawson A. 2016. Extinction: A Radical History, OR Books.
  10. Delumeau J. 2011. Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII w. Oblężony gród, tłum. A. Szymanowski, Oficyna Wydawnicza Volumen.
  11. Demczuk A. 2021. SARS-CoV-2 i COVID-19. Plotki, dezinformacja i narracje spiskowe w polskim dyskursie publicznym, Wydawnictwo UMCS.
  12. Deville P. 2014. Dżuma & cholera, tłum. J.M. Kłoczowski, Noir Sur Blanc.
  13. Douglas M. 2007. Czystość i zmaza, tłum. M. Bucholc, Państwowy Instytut Wydawniczy.
  14. Foucault M. 1998. Trzeba bronić społeczeństwa, tłum. M. Kowalska, „KR”.
  15. Girard R. 1987. Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyńska, Wydawnictwo Łódzkie.
  16. Gulisano P. 2007. Pandemie. Od dżumy do ptasiej grypy, tłum. A. Soćko, W drodze.
  17. Hewlett B.S., Hewlett B.L. 2008. Ebola, Culture and Politics: The Anthropology of an Emerging Diseases, Wadsworth Cengage Learning.
  18. Hildebrand D. von. 2012. Metafizyka wspólnoty. Rozważania nad istotą i wartością wspólnoty, tłum. J. Zychowicz, Wydawnictwo WAM.
  19. Kamińska-Korolczuk K. 2021. Polityka i media a kryzys zaufania. Polityka informacyjna mocarstw w czasie zagrożenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  20. Konarski M. 2007. Wirusowe zakażenia tropikalne, [w:] Zarys medycyny tropikalnej, red. R. Olszański i in., Polskie Towarzystwo Medycyny i Techniki Hiperbarycznej, s. 129–164.
  21. Krastew I. 2020. Nadeszło jutro. Jak pandemia zmienia Europę, tłum. M. Sutowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  22. Latour B. 2009. Dajcie mi laboratorium, a poruszę świat, tłum. K. Arbiszewski, Ł. Afeltowicz, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 163–192.
  23. Lovelock J. 2000. Gaia. A New Look at Life on Earth, Oxford University Press.
  24. Mieszkowski Ł. 2020. Największa. Pandemia hiszpanki u progu niepodległej Polski, Polityka.
  25. Mukherjee S. 2013. Cesarz wszech chorób. Biografia raka, tłum. J. Dzierzgowski, A. Pokojska, Wydawnictwo Czarne.
  26. Mutahi B. 2020. Tanzania President John Magufuli: The Man Who Declared Victory over Coronavirus. https://www.bbc.com/news/world-africa-54603689; dostęp: 10.01.2022.
  27. Nattrass N. 2012. The AIDS Conspiracy: Science Fights Back, Columbia University Press.
  28. Nijakowski L. 2018. Świat po apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  29. Orzeł B. 2021. Kulturowe i społeczne konteksty pandemii COVID-19, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  30. Quammen D. 2016. Ebola, tłum. K. Mojkowska, Muza.
  31. Piłaszewicz S. 2000. Religie Afryki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  32. Preston R. 2015. Strefa skażenia, tłum. J. Kurysłowicz, Wydawnictwo Sine Qua Non.
  33. Rivera M. 2014. Music, Media, and the Ethnopoetics of Two Ebola Songs in Liberia, „Africa Today” 63, nr 3, s. 63–76.
  34. Schmitt C. 2012. Teologia polityczna i inne pisma, tłum. M. Cichocki, Wydawnictwo Aletheia.
  35. Schweitzer A. 1930. Wśród czarnych na równiku, tłum. Z. Petersowa, Wydawnictwo Nowoczesne.
  36. Sontag S. 1999. Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, tłum. J. Anders, Państwowy Instytut Wydawniczy.
  37. Stone R.M. 2017. “Ebola in Town”: Creating Musical Connections in Liberian Communities during the 2014, „Africa Today” 63, nr 3, s. 79–97.
  38. Sznajderman M. 2020. Zaraza: mitologia dżumy, cholery i AIDS, Wydawnictwo Czarne.
  39. Szyjewski A. 2005. Religie Czarnej Afryki, Wydawnictwo WAM.
  40. Thorwald J. 2017. Dawna medycyna, jej tajemnice i potęga. Egipt, Babilonia, Indie, Chiny, Meksyk, Peru, tłum. A. Bandurski, J. Sczaniecka, Wydawnictwo Literackie.
  41. UNECA. 2015. Socio-Economic Impacts of Ebola on Africa, United Nations Economic Commission for Africa.
  42. Ungar S. 1998. Hot Crises and Media Reassurance: A Comparison of Emerging Diseases and Ebola Zaire, „The British Journal of Sociology” 49, nr 1, s. 36–56.
  43. Voors M., Windt P. 2019. Traditional Leaders and the 2014–2015 Ebola Epidemic, „Journal of Politics” 82, nr 4, s. 1–32.
  44. Walewska J. 2016. The making of ebola… Medialne narracje o epidemii w Zachodniej Afryce, „Literatura Ludowa”, nr 3, s. 63–75.
  45. Ząbek M. 2007. Biali i Czarni. Postawy Polaków wobec Afryki i Afrykanów, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej–Wydawnictwo DiG.

Downloads

Download data is not yet available.