Sławna teza o relacji między etyką protestancką a „duchem kapitalizmu” była jedną z najważniejszych teoretycznych propozycji Maxa Webera, wielokrotnie później dyskutowaną i krytykowaną. W planowanym numerze „Stanu Rzeczy” chcielibyśmy przyjrzeć się bliżej zagadnieniu owego „ducha kapitalizmu”, zbadać jego związki z tym, co o kapitalizmie pisali współcześni Weberowi klasycy nauk społecznych Georg Simmel czy Werner Sombart, a wcześniej także Karol Marks. Przede wszystkim zaś zadać z różnych perspektyw pytania o ducha dzisiejszego kapitalizmu.

W tym numerze „Stanu Rzeczy” zapraszamy autorów do refleksji nad następującymi obszarami tematycznymi. Czas wolny:

• jako idea – transformacje, rekonfiguracje – od starożytności do współczesności,
• w teoriach socjologicznych, filozoficznych, antropologicznych,
• a przeobrażenia form pracy w realiach późnego kapitalizmu,
• a kształtowanie się więzi społecznych,
• i formy i koncepcje gospodarowania nim,
• jako sfera rywalizacji o status (nowa a stara „klasa próżniacza”),
• a style życia – nowe formy stratyfikacji społecznej,
• w kulturze współczesnej – od teorii do krytyki,
• jako fenomen masowy – warunek i skutek kultury masowej,
• a przemysł kulturalny – problem zawłaszczania (kolonizacji) czasu wolnego przez system kapitalistyczny.

W kontekście niedawnych doświadczeń pandemicznych, czasopismo „Stan Rzeczy” zachęca do refleksji nad lekcjami wynikającymi z zarządzania stanem wyjątkowym podczas pandemii COVID-19, z naciskiem na gotowość i odporność na przyszłe kryzysy. Oczekujemy artykułów naukowych zakończonych konkluzjami praktycznymi, dostępnych dla badaczy z różnych dyscyplin, ekspertów i decydentów, a nie tylko dla wysokospecjalistycznej publiczności. Prosimy o refleksję ogólną, nie szczegółowe rozwiązania.

Dzieło Webera obejmuje szerokie pole problemów z dziedziny nauk społecznych i historycznych. Równocześnie Weber jest klasykiem, a dzieło klasyczne, to takie dzieło, w którym można znaleźć odpowiedzi na nasze własne pytania. Oczekujemy tekstów poświęconych tematom i problemom Weberowskim z punktu widzenia własnych badań i zainteresowań teoretycznych autorów.

W tym numerze „Stanu Rzeczy” badamy, jaki może być wkład nauk społecznych w pogłębianie rozumienia społecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych aspektów procesu transformacji energetycznej.

A new sociology of leadership – is it even possible? Although some of sociology’s classic thinkers analyzed the question of leadership, later the topic fell into disgrace and was overtaken by psychology, organizational development, and expansive leadership studies, which eventually constituted the field itself. Leadership's export solely to business or politics, left universities helpless in face of the managerial revolution and political polarization, which entered academia and eliminated models of leadership tailored to its needs. On the other hand, new trends in social science have promising potential to cast a new, long-sought light on leadership. 

In this special issue of Stan Rzeczy (State of Affairs), we set out to seek new and more robust models that would enable us both to understand leadership in a sociological way. We invite all scholars who are interested in our daring endeavor of approaching leadership from a sociological perspective to contribute to our upcoming issue. We want to maintain a strong practical inclination towards conclusions that could help contemporary academia (and the world) in overcoming intractable conflicts, ideological differences, and the inevitable tensions grounded in the structure of social reality.

Myśleniu metafizycznemu niejeden wyprawiono pogrzeb. Z drugiej strony, coraz więcej świadectw empirycznych rejestrowanych przez nauki społeczne wskazuje na powrót myślenia metafizycznego. Powrót ten nie jest po prostu ponowną obecnością tego samego, nie jest odrzuceniem krytyki metafizyki – powraca ona z piętnem swego kresu, poszukując sobie nowego miejsca pośród nowych pytań o koniec znanego nam świata.

W przygotowywanym numerze tematycznym „Stanu Rzeczy” zamierzamy skupić uwagę na śladach metafizyki rozumianej nie tyle jako dziedzina filozofii, ile jako leżąca u podstaw praktyk społecznych refleksja sytuująca owe praktyki w szerszym kontekście.

Zapraszamy przedstawicieli różnych nauk do wspólnego ukonstytuowania antydyscyplinarnego pola namysłu nad designem jako fenomenem społeczno-kulturowym, a także związkami projektowania z naukami społecznymi. Interesuje nas także rola designu i designera we współczesnej kulturze. Ponadto, chcemy rozpoznać nowe obszary teorii i praktyki projektowania: design eksperymentalny, spekulatywny, krytyczny, społeczny.

Socjologia historyczna jest nurtem w badaniach, który wyróżnia przedmiot oraz charakter: z jednej strony, jest to socjologiczna analiza zjawisk minionych oraz, z drugiej strony, badanie procesów społecznych, które rozpoczęły się w przeszłości, ale ich konsekwencje są ważnym zjawiskiem współczesności.

Półrocznik „Stan Rzeczy” pragnie zaprosić do dyskusji nad dorobkiem socjologii historycznej oraz nad wynikami własnych badań z zakresu socjologii historycznej w jej wersji mikro lub makro.

Poświęcając ten numer „Stanu Rzeczy” drapieżnym tożsamościom, zachęcamy do namysłu nad kontekstami i mechanizmami powstawania takich tożsamości. Nie chcemy przy tym skupiać się wyłącznie na perspektywie ofiary, tożsamości eliminowanych czy atakowanych przez rozmaite drapieżne „my”. Interesuje nas potencjał, jaki niesie ze sobą relacyjny charakter pojęcia tożsamości – dążymy do rozumiejącego opisu drapieżnej tożsamości jako autentycznego odbicia zbiorowego samopostrzegania grupy ludzi, którzy tę tożsamość przeżywają jako własną.

Pomniki to zjawisko równie dawne jak społeczeństwa historyczne. Wykuwane w kamieniu lub innym materiale niepoddającym się upływowi czasu, utrwalały pamięć. Stawiane na postumentach, cokołach czy kolumnach, zapewniały widoczność temu, co zyskało uznanie społeczne.

Postanowiliśmy poświęcić kolejny numer czasopisma „Stan Rzeczy” pojęciu herezji. Chcemy sprawdzić, jak działa we współczesnej debacie jego dialektyczny potencjał. Interesuje nas, jak pojęcie herezji może funkcjonować nie tyle w teologiach różnych wyznań i religii, ale przede wszystkim w filozofii, naukach społecznych i humanistycznych. W jaki sposób pojęcia herezji może użyć antropolog, ekonomista, kulturoznawca, filozof, religioznawca czy socjolog? Interesują nas zarówno teksty teoretyczne, które zajmują się samą kategorią herezji, jak i studia szczegółowych przypadków (fenomenów historycznych).

Though “fake news” and “alternative facts” have predominantly been discussed with reference to the US and Western Europe, this issue of ​State of Affairs will mainly focus on the former Warsaw Pact countries, where the  negotiation  of  truth  has  a  specific  history.  After  1989,  Marxism  lost  its  official  monopoly  on interpretation to other – often “Western” – truth regimes. Yet dissidents and social movements, after having emphatically (re-)claimed “truth” as a weapon against regimes before 1989, have since lost their impact, perhaps as an effect of political pluralization and/or the digital atomization of perspectives.

These shifts in epistemological landscapes cannot be observed and described easily along the well-known lines of propaganda, information, disinformation, and so forth. The idea of this issue of ​State of Affairs ​is to systematically assess such changes. We will therefore examine the practical contexts in which truth claims are embedded, the (trans-)formation or (de-)stabilization of “truth scenes” (e.g., the trial) and “truth figures.” We want to take a closer look at the shift(s) of truth regimes from the heyday of the Cold War in the 1960s until today. We will pay special attention to the transformation of the media settings for information flows, and the processes of forming public opinion in relation to the complicated history of (Eastern) Europe’s political epistemologies. Of course, it is not only in the US or in post-Soviet spaces that these phenomena can be spotted. Therefore, we are very interested in comparative case studies involving other global regions, without specific post-Soviet experiences.