Pomniki

Pomniki to zjawisko równie dawne jak społeczeństwa historyczne. Wykuwane w kamieniu lub innym materiale niepoddającym się upływowi czasu, utrwalały pamięć. Stawiane na postumentach, cokołach czy kolumnach, zapewniały widoczność temu, co zyskało uznanie społeczne.

Od najdawniejszych czasów eksponowanym, godnym upamiętnienia tematem były: zwycięstwo militarne, triumfujący nad wrogiem wódz, depczący czy tratujący pokonanego przeciwnika; faraon, cesarz, król, przynoszący ocalenie wspólnocie. Widok triumfującego wodza miał wybitnie polityczny cel: komunikować prawowitość jego władzy.

Od czasów rewolucji francuskiej doszło w tej dziedzinie do fundamentalnej zmiany: pomniki zaczyna wznosić się tym, którzy dotychczas byli najmniej widoczni – ofiarom wojen, konfliktów czy zbiorowych tragedii. W niezliczonych miastach zaczęły pojawiać się groby nieznanego żołnierza, miejsca pamięci poległych, pomniki męczeństwa narodu. Stanowią one element szerszego zjawiska – „politycznego kultu ofiar” (Koselleck), czyniące z poległych narzędzie polityczne.

Nie tylko reformacyjny i rewolucyjny ikonoklazm dowiódł, że pomniki są w stanie wywołać skrajne emocje i głębokie spory; bywają atakowane i burzone. Zarazem współcześnie większość z nich staje się coraz bardziej niezauważalnym elementem małej architektury. Nie bez racji Robert Musil stwierdził, że „nie ma w świecie nic innego, co byłoby tak niewidoczne jak pomniki”.

Półrocznik „Stan Rzeczy” pragnie zaprosić do refleksji nad pomnikami. Zachęcamy do nadsyłania propozycji tekstów poświęconych następującym obszarom tematycznym:
1/ Pomnik jako narzędzie kształtowania tożsamości społecznej.
2/ Pomnik zwycięstwa (ikonografia triumfu militarnego; symbolika panowania, ikonografia batalistyczna, przemoc pomników).
3/ Pomnik w politycznym kulcie ofiar (pomniki męczeństwa; groby nieznanego żołnierza, związek ikonografii martyrologicznej z chrześcijańskim kultem męczenników).
4/ Przemoc wobec pomników (spory o pomniki i ich burzenie).

/// Do 15 stycznia 2020 roku czekamy na zgłoszenia zawierające tytuł, abstrakt o długości nieprzekraczającej 500 słów, imię i nazwisko autora, afiliację instytucjonalną oraz adres mailowy, które prosimy przesyłać na adres: redakcja@stanrzeczy.edu.pl.
/// Do końca stycznia 2020 roku przekażemy informację o akceptacji lub odrzuceniu abstraktu.
/// Do końca września 2020 roku gromadzimy artykuły o objętości nieprzekraczającej 1,5 arkusza (60 tys. znaków) zredagowane zgodnie z wymogami technicznymi zamieszczonymi na stronie www.stanrzeczy.edu.pl.
//// Ukazanie się numeru planowane jest na pierwsze półrocze 2021 roku.
/// Ewentualne pytania prosimy kierować do dr. Roberta Pawlika, redaktora prowadzącego numer (r.pawlik@uksw.edu.pl).